________________
७२
श्रीसप्तभङ्गीविंशिका-१२ अत्र समुच्चयार्थस्य चकारस्योत्तरार्धस्थैकोंऽशइत्यनन्तरमन्वयो ज्ञेयः । यौगपद्यमनर्पितमिति-एकेनैव शब्देन युगपद्वयोर्बोधो नापेक्षित इत्यर्थः । शेषोऽर्थो विवरणाद् गम्यः । तथाहि
एकं मृन्मयघटसाध्यं प्रयोजनमन्यच्च चतुष्कोणघटसाध्यमित्येवं द्वे प्रयोजने यदा स्तस्तदा घटो मृन्मयो न वा? चतुष्कोणो न वा?इति प्रश्र उत्तिष्ठति यत्रैकः 'स्व'रूपस्योल्लेखोऽन्यश्च 'पर'रूपस्योल्लेखो वर्तते । स्यादस्त्येव मृन्मयः स्यान्नास्त्येव चतुष्कोण इत्युत्तरं त्वस्य स्पष्टमेव ।
अत्र घटश्चतुष्कोणो न वा? मृन्मयो न वे ?ति क्रमेणोत्थितस्य प्रश्नस्य तत्क्रमेणैव दत्तस्य स्यान्नास्त्येव (चतुष्कोणः) स्यादस्त्येव (मृन्मयः) इत्युत्तरस्याप्यत्रैवान्तर्भावो ज्ञेयः, न तु स्वतन्त्रो भङ्गः कर्तव्यः ।
तथा घटो मृन्मयो न वा? रक्तो न वा? चतुष्कोणो न
स्यादस्त्येव-स्यान्नास्त्येव ओवो योथो भंग ५३पाय छे -
ગાથાર્થ : એક અંશ સ્વરૂપે અને એક અંશ પરરૂપે જ્યારે વિવક્ષિત છે, વળી યૌગપદ્ય અપેક્ષિત નથી, અર્થાત્ ક્રમશઃ જવાબ भावानो छ, त्यारे स्यादस्त्येव स्यान्नास्त्येव मेवो योथो मंभणे छे.
મૃન્મયઘડાથી સરી શકે એવું એક પ્રયોજન અને ચોરસઘડાથી સરી શકે એવું એક પ્રયોજન..આવા બે પ્રયોજનો ઊભા થયા હોય ત્યારે “આ घडो भन्भय छ?' 'योरस छे?' मावो मे 'स्व'३पन। सेवाणो भने એક “પર”રૂપના ઉલ્લેખવાળો પ્રશ્ન નિર્માણ થાય છે. આનો જવાબ છે અને नथी' स्यादस्त्येव मृन्मयः-स्यानास्त्येव चतुष्कोणः मावो डोवो स्पष्ट ४ छे.
આમાં “ઘડો ચોરસ છે? મૃત્મય છે? આમ વિપરીતક્રમે પ્રશ્ન ઊઠ્યો હોય અને તેથી જવાબ “નથી અને છે' આ રીતે આપવામાં આવે તો પણ એનો આ ભંગમાં જ સમાવેશ કરવામાં આવે છે, સ્વતંત્ર ભંગ કહેવાતો નથી.
मेम. '५ो भृन्मय छ? २७ छ? योरस छ?' मा शत में
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org