________________
વચલી જાતિઓ ગુણત્વ - રૂપત્ન
ગુણત્વ - ગન્ધત્વ
સત્તા
નીચેની (વ્યાપ્ય) જાતિની અપેક્ષાએ ઉપરની (વ્યાપક) જાતિ પરસામાન્ય ઉપરની (વ્યાપક) જાતિની અપેક્ષાએ નીચેની (વ્યાપક) જાતિ અપર સામાન્ય
દ્રવ્યત્વ
પૃથ્વીત્વ
મૃત્ત્વ
પરસામાન્ય
પરાપર સામાન્ય
પાંચમો પદાર્થ વિશેષ
વિશેષ = ભેદક તત્ત્વ = અસાધારણતત્ત્વ (ધર્મ)
→
ઘોડો
ખોટો સિક્કો →
↓
↓
સાસ્ના સાસ્ના નથી
ચાંદી ન હોય
→
ગાય
↓
અમદાવાદી ઘડો
-
}
ગોલ આકાર પતલી ઠીકરી
પરાપર સામાન્ય
Jain Education International
ઘટત્વ
↓
અપર સામાન્ય
-
આ બધામાં નામ લઈને કહી શકાય કે સાસ્ના, ચાંદી, આકાર, પતલા - જાડાપણું આ બધા ભેદક છે. પણ ગોળની મીઠાશ ખાંડની મીઠાશમાં ભેદક કોણ ? ત્યાં મધુરસ્વાદમાં રહેલો તરતમભાવ ભેદક છે. અર્થાત્ અહીં સ્પષ્ટપણે સાસ્નાની જેમ કોઈનું નામ લઈ શકાતું નથી. કેમકે અહીં ભેદક તત્ત્વનું કોઈ વિશિષ્ટ નામ નથી. એટલે જ્યાં કોઈ વિશિષ્ટ નામ ન લઈ શકાય ત્યાં ભેદક તત્ત્વ ‘વિશેષ’ છે એમ સમજી લેવું.
આ વિશેષનામનું તત્ત્વ એક વસ્તુને બીજી વસ્તુ કરતા ભિન્ન રાખે છે. ચાંક દ્રવ્ય પોતે જ વિશેષરૂપ હોય દા.ત. બાળક અને યુવાન, મૂછ (દ્રવ્ય) ભેદક છે.
સાચોસિક્કો
↓
ચાંદીનો હોય
વાપીનો ઘડો
For Private & Personal Use Only
લમ્બુ આકાર
જાડી ઠીકરી
- ક્યારેક દ્રવ્યના અવયવ ભેદક હોય. દા.ત. ઘોડો-ગધેડો. ઉપરાંત એક
-
જ સરખી બે ગાય હોય ત્યારે બન્નેના જુદા જુદા અવયવ એ જ ભેદક છે. - ક્યાંક ગુણ ભેદક હોય.કાળી અને લાલ ગાયમાં ભેદક ગુણ ‘રૂપ’ છે.
૬૬ 8 8 8 8
ૐ ૐ ૐ મ
www.jainelibrary.org
