________________
મગજમાં રક્તસ્ત્રાવ - બ્રેઈન હેમરેજ એસીટ્રોમ દવા હૃદયના વાલ્વના કેસોમાં ચાલતી હોય છે)થી જો હેમરેજ થયું હોય તો પ્લાઝમા તથા બીજા યોગ્ય લોહીના ઘટકો આપીને હેમરેજ બંધ કરવાનો પ્રયત્ન કરવામાં આવે છે. મેડિકલ સારવારની કેટલીક ગંભીર આડઅસરોમાં આવતી આ મુખ્ય પરિસ્થિતિ છે. આવા તથા બ્લડપ્રેશરથી થતા હેમરેજના કેટલાક કેસોમાં નોવો સેવન દવા (કોએગ્યુલેશન ફેક્ટર ૭) અસરકારક સાબિત થાય છે.
એન્ટીકોયુએલન્ટ દવાઓ કે જે લોહીને ગંઠાતું અટકાવે છે તે અમુક કેસોમાં હેમરેજ પણ કરે છે. તેથી આ દવા ચાલતી હોય તે દર્દીને અસરઆડઅસર વિષે વિગતવાર ઝીણવટભરી માહિતી આપવી અત્યંત આવશ્યક છે. વળી દર ૭થી ૧૫ દિવસે Prothrombin time - PT/INR નામનો બ્લડટેસ્ટ કરી લોહી કેટલું પાતળું રહે છે તેની નિયમિત ચકાસણી કરવી પડે છે. જો વ્યવસ્થિત તકેદારી રાખવામાં આવે તો હજારો દર્દીઓને કોઈ પણ તકલીફ વગર વર્ષો સારાં જતાં હોય છે. આ દવાઓ લેતા દર્દીઓને બ્રેઈન હેમરેજ (કે અન્ય પ્રકારનું હેમરેજ) આડઅસર રૂપે ન થઈ જાય તે માટે આ મુદા સમજવા જરૂરી છે. આ દવા લેતા દર્દીને કોઈપણ પ્રકારના રક્તસ્ત્રાવ (દા.ત. પેશાબ લાલ થવો) થાય તો તેણે તરત જ ડૉક્ટરનો સંપર્ક સાધવો જોઈએ. જેમ ઇસ્યુલિન જેવી મહત્ત્વની દવાથી હજારો જિંદગી સુધરતી જોવા મળે છે તે જ ઇસ્યુલિનની માત્રા વધુ પડવાથી શુગર ઘટી જવાથી અકસ્માત મૃત્યુ થઈ શકે, તેવું જ આ દવાઓનું પણ છે.
આમ, બ્લડપ્રેશરનું નિયમન, મગજના સોજાની દવા, યોગ્ય નર્સિંગ અને જે ગૂંચવણ-કૉમ્પ્લિકેશન થયા હોય તેની દવા કરવાથી તથા જરૂર પડ્યે સર્જરી કરાવવાથી આવા ઈન્ટ્રાસેરેબ્રલ હેમરેજના દર્દીને મહદ્દઅંશે ઉગારી શકાય છે. જિંદગી બચ્યા બાદ જો લકવો રહી ગયો હોય તો કસરત તથા યોગ્ય દવા-ઉપચાર દ્વારા તે ભાગને પુનઃ કાર્યરત કરવા માટેના પ્રયત્નો લાંબા સમય સુધી ચાલુ રાખવા જોઈએ. એ વાત સાચી કે હેમરેજના કેસોમાં મૃત્યુનો દર થ્રોમ્બોસિસના કેસો કરતાં જરૂર ઊંચો છે પરંતુ એક વાર જિંદગી બચે તો લકવામાં સુધારો પણ થ્રોમ્બોસિસના દરદી કરતાં વધુ ઝડપથી થતો હોય છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org