Page Text
________________
• कालपर्यायाणां सापेक्षत्वोपदर्शनम् •
१६१ समुदाये मनाग्दोषभीतैः स्वेच्छाविहारिभिः । संविग्नैरप्यगीतार्थैः परेभ्यो नातिरिच्यते ।।१५।।
'समुदाय इति । समुदाये मनाग्दोषेभ्यः = ईषत्कलहादिरूपेभ्यो भीतैः (=मनाग्दोषभीतैः) स्वेच्छाविहारिभिः = स्वच्छन्दचारिभिः संविग्नैरपि = बाह्याचारप्रधानैरपि अगीताथैः परेभ्यः = असंविग्नेभ्यो नातिरिच्यते = नाधिकीभूयते ।।१५।।।
वासे सुयहीलणा, जिणपडिमाभत्तिनिसेहकारया, सच्छंदचारा, दुम्मेहा, मलिणा, दुग्गइगामिणो बहवे, भिक्खायरा समुप्पज्जिहिंतित्ति 6 ( ) इत्यप्यत्र मीमांसनीयम् ।
यत्तु संन्यासगीतायां → प्रत्येककाले जायन्ते यादृशा जीवराशयः । तेषां समष्टिकर्मभ्यः तादृक् कालः प्रतीयते ।। (सं.गी.५/६८) इत्युक्तं तत्तु कालपर्यायाणां सापेक्षत्वदृष्ट्या सङ्गच्छत इत्यवधेयम् ॥३/१४ ॥
प्रमाद-गारवादिनाऽऽचारभ्रष्टानां स्वरूपमुक्त्वाऽधुनाऽऽचारैकान्तग्रस्तानां स्वरूपमुपदर्शयति ‘समुदाय' इति । ___ समुदाये = गुरुकुलवासे ईषत्कलहादिरूपेभ्यो दोषेभ्यो भीतैरिति । → गच्छंमि केइ पुरिसा सउणी जह पंजरंतरनिरुद्धा । सारणपंजरचइया पासत्थगयादि विहरंति ।। - (व्य.भा.उ.१ भाग-३-गा.२०९) इति व्यवहारभाष्यव्यावर्णितेभ्यः असंविग्नेभ्यो नाधिकीभूयते, मोहपारवश्यानपगमात् । ‘सुअं मे आउस्संतेण भगवया एवमक्खायं' (आचा.१/१/१) इत्येवं आचाराङ्गप्रथमसूत्रादपि गुरुकुलवासस्यैव प्रकृष्टाऽऽज्ञारूपतानिश्चयात् 'अलाभे मत्तकाशिन्या दृष्टा तिर्यक्षु कामितेति न्यायेन शुद्धोञ्छादिकृते गुरुकुलवासत्यागे भगवदाज्ञात्यागेनाज्ञारुचित्वस्य गुरुकुलवासव्याप्यस्य विरहादसंविग्नतैव सिध्यति । तदुक्तं पञ्चाशके → एसा य परा आणा पयडा जं गुरुकुलं न मोत्तव्वं । आयारपढमसुत्ते एत्तोच्चिय दंसियं एयं ।। एयम्मि परिच्चत्ते आणा खलु भगवओ परिचत्ता । तीए अ परिच्चाए दोण्हवि लोगाण चाउत्ति ।।
વિશેષાર્થ - ગાથાર્થ સ્પષ્ટ હોવાથી તેની ટીકા ઉપાધ્યાયજી મહારાજે બનાવેલ નથી. આ શ્લોકનો ભાવાર્થ એ છે કે હોળી-ધૂળેટીમાં ચારેબાજુ રાખ-રંગ-ધૂળ ઉડે ત્યારે હોળીનો રાજા ગધેડા ઉપર બેસીને નાચે-કૂદે એમ કલિકાલમાં ભસ્મગ્રહની અસર હોવાથી અસંવિગ્નરાજા દુરાચાર-અનાચાર-શિથિલાચાર ઉપર ચઢીને નાચ-કૂદ કરે છે. સરખે સરખાનો મેળ. લીમડા ઉપર કારેલાનો વેલ, એના જેવો છે. ॥ भेग. (3/१४)
હ સ્વચ્છેદાચારની ઓળખ છે. ગાથાર્થ :- સમુદાયમાં નાના દોષથી ડરેલા સ્વચ્છંદવિહારી અગીતાર્થ સાધુઓ સંવિગ્ન હોવા છતાં सविन ४२i. ४२॥ ५९॥ यढियाता नथी. (७/१५)
ટીકાર્થ:-થોડા ઘણાં ઝઘડા સ્વરૂપ દોષ સમુદાયમાં થવાના ભયથી ડરેલા સ્વચ્છંદવિહારી બનેલા અગીતાર્થો, બાહ્ય આચારને મુખ્ય કરવાના લીધે સંવિગ્ન હોવા છતાં અસંવિગ્ન કરતાં ચઢિયાતા નથી. અર્થાત બહારથી સંવિગ્ન જેવા લાગવા છતાં તે સ્વચ્છંદી મિજાજવાળા અગીતાર્થો અસંવિગ્ન જ છે. (૩/૧૫) १. हस्तादर्श ‘समुदाय इति' इति नास्ति ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004938 |
| Book Title | Dwatrinshada Dwatrinshika Prakran Part 1 |
| Original Sutra Author | Yashovijay Upadhyay |
| Author | Yashovijay of Jayaghoshsuri |
| Publisher | Andheri Jain Sangh |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 478 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |