Page Text
________________
१४२
• साम्प्रतं जीतव्यवहारस्य प्राधान्यम् • द्वात्रिंशिका-३/३ ___ अनुमायेति । उक्ताचारेण = संविग्नाशठगीतार्थाचारेण आगममूलतामनुमाय सतां = मार्गानुसारिणां पथि = महाजनानुयातमार्गे प्रवर्तमानानामन्धपरम्परा न शक्या = न शङ्कनीया । युज्यते, इष्टसाधनतादिबोधकविधिलिप्रत्ययसत्त्वात् । इष्टसाधनतादिबोधकविधिलिङ्-तव्याऽनीयादिप्रत्ययघटितागममूलकत्वविरहाज्जीतव्यवहारानुसरणस्याऽन्धपरम्परारूपत्वेनाप्रामाणिकत्वमेव । न च ‘जीतस्य चिरानुवर्त्तनं, यावत्तीर्थं तावदिति (जी.क.गा.१/ चू.विष. पृ.३८) जीतकल्पचूर्णिविषमपदव्याख्यावचनस्य प्रवर्तकत्वं युक्तम्, तत्रेष्टसाधनता-कृतिसाध्यत्वादिबोधकविधिप्रत्ययविरहात्, इष्टसाधनत्वादिनाऽज्ञाते च शिष्टप्रवृत्त्यसम्भवात्, प्रवृत्तौ वा शिष्टत्वहानिप्रसङ्गात् । विध्यर्थस्त्विष्टसाधनत्वमस्तु बलवदनिष्टाननुबन्धीष्टसाधनत्वं वाऽस्तु बलवदनिष्टाननुबन्धित्वे सति कृतिसाध्यत्वं वाऽस्तु, बलवदनिष्टाननुवन्धीष्टसाधनत्वे सति कृतिसाध्यत्वं वास्तु, विनिगमनाविरहाद्वा बलवदनिष्टाननुबन्धित्वमिष्टसाधनत्वं कृतिसाध्यत्वञ्चेति त्रितयं, यद्वाऽपूर्वादिरित्यत्रास्माकं नास्त्याग्रहः परं कर्तव्यताप्रतिपादकविधिप्रत्ययस्य तद्घटितवाक्यस्य वा विरहदशायामपि प्रवृत्तौ तु → अंधो अंधं पहं णितो दूरमद्धाणुगच्छइ + (सू.कृ.१/ १/२/१९) इति सूत्रकृताङ्गसूत्रवचनात् अन्धपरम्परा दुर्निवारैवेत्याशङ्कायामाह- ‘अनुमायेति । ‘जीतव्यवहार आगममूलकः संविग्नाऽशठगीतार्थाऽऽचरितत्वात्, समिति-गुप्त्यादिपालनवदि'त्यनुमानेनाऽऽगममूलकत्वमनुमाय, अन्धपरम्परा न शक्येत्यन्वयः।
अथाऽऽगममूलकत्वोपलम्भात्प्रवृत्त्युपगमे साधोरपि जिनपूजायां प्रवर्तनापत्तिरिति चेत् ? न, आगमबोधितेष्टोपायताकत्वज्ञानस्यैव प्रवर्तकत्वोपगमात् । न हि संविग्नाऽशठबहुश्रुतगीतार्थाऽऽचरितत्वलिङ्गकानुमानात् 'अयं जीतव्यवहारोऽनुगन्तव्य' इत्यागममनुमाय तदुत्तरं ‘एतज्जीतव्यवहार इष्टसाधनं
आगमबोधितकर्तव्यताकत्वात्, दशविधयतिधर्मपालनवदि'त्येवमिष्टसाधनतादिलक्षणविध्यर्थगोचरानुमितिरस्माभिः प्रवर्तकत्वेनाङ्गीक्रियते, प्रवर्तकतायाः केवलशब्दनिष्ठत्वसिद्धान्तव्याघातापत्तेरित्याशयेनाह
આચારમાર્ગ આગમમૂલક હ. ટીકાર્થ:- સંવિન અશઠ ગીતાર્થ પુરુષોના આચારસ્વરૂપ હેતુ વડે આગમમૂલકતાનું અનુમાન છે તે અનેક જીતવ્યવહારમાં થઈ શકે છે. (અર્થાત્ પ્રાતિસ્વિક જીતવ્યવહારમાં સંવિગ્ન અશઠ ગીતાર્થ આચરિતત્વ હેતુ વડે આગમમૂલતા સિદ્ધ કરી શકાય છે. દા.ત. ગોચરીએ જતી વખતે સાધુ ભગવંતો કપડા પહેરીને જાય છે તે આચાર (= પક્ષ) ખરેખર જિનાગમમૂલક છે (= સાધ્યો. કારણ કે સંવિગ્ન
तार्थ पुरुषोनो ते मायार छे. (= हेतु) भ महातपालन (= 303२५). भारी मला અલગ જીતવ્યવહારમાં આગમમૂલકતાનું અનુમાન કરી શકાય છે.) તેવું અનુમાન કરીને મોક્ષમાર્ગાનુસારી મહાપુરુષોના માર્ગમાં પ્રવૃત્તિ કરનારા શિષ્ટ પુરુષો માટે “આ અંધ પરંપરા છે એવી શંકા ન કરવી. (કારણ કે બધા આચરે છે માટે આપણે આમ કરીએ - આવો ભાવ જ્યાં હોય ત્યાં અંધપરંપરા કહી શકાય. પ્રસ્તુતમાં તો “મોક્ષમાર્ગે ચાલનારા પૂર્વવર્તી સંવિગ્ન અશઠ ગીતાર્થ પુરુષોએ આમ આચરેલ છે. તેથી અવશ્ય આગમમાં આ મુજબ કહેલું હોવું જોઈએ.” આવી આગમમૂલકત્વસાધ્યક અનુમિતિ કરીને ઉત્તરકાલવર્તી તે મુજબ પ્રવર્તે છે. માટે અંધપરંપરા કલ્પના દોષ અહીં લાગુ ન પડી શકે.) १. मुद्रितप्रतौ 'न शक्या' इति पाठो नास्ति । Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004938 |
| Book Title | Dwatrinshada Dwatrinshika Prakran Part 1 |
| Original Sutra Author | Yashovijay Upadhyay |
| Author | Yashovijay of Jayaghoshsuri |
| Publisher | Andheri Jain Sangh |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 478 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |