Page Text
________________
२८
• भावभेदेन क्रियाभेदस्थापनम् . द्वात्रिंशिका-१/११ मर्थ्यपोषणत इत्यधिकरणम् । कुतः ? इत्याह - विशुद्धाशयतः = अवस्थौचित्येनाशयविशुद्धेः, भावभेदेन कर्मभेदात्। अनर्थाऽसम्भवमुक्त्वाऽर्थप्राप्तिमप्याह- 'अपि तु' इत्यभ्युच्चये । अन्यद् = अधिकृतगुणस्थानकान्मिथ्यादृष्टित्वादेरपरमविरतसम्यग्दृष्ट्यादिकं गुणानां = ज्ञानादीनां स्थानं (= गुणस्थानं) मतं गुणान्तरस्य सर्वविरत्यादेर्निबन्धनम् (= गुणान्तरनिबन्धनम्) ।।११।। करणत्वेनाऽऽशक्यते परित्यर्थः । अधिकरणं अधःकरणं अधरगतिग्राहणं, अधःतरणं इत्यादयोऽनर्थान्तरशब्दाः । तदुक्तं निशीथभाष्ये → अहिकरणमहोकरणं अहरगतीगाहणं अहोतरणं । अद्धितिकरणं च तहा अहीरकरणं च अहीकरणं ।। 6 (नि.भा.२७७२) इति । → भावाधिकरणं = कर्मबन्धकारणमित्यर्थः । अहवा अधिकं =अतिरित्तं-उत्सूत्रं करणं = अधिकरणं । अधो अधस्तात् आत्मनः करणम् । अधरा = अधमा = जघन्या गतिः, तामात्मानं ग्राहयतीति, अधो अधस्तादवतारभूमिगृहनिश्रेण्यानि वा। न धृतिः = अधृतिरित्यर्थः अस्याः करणं, अधीरस्य असत्तमंतस्स करणं = अधिकरणं । अहवाअधीः = अबुद्धिमान् पुरुषः, स तं करोतीत्यधिकरणं - (नि.भा.२७७२ चू.) इति निशीथचूर्णिकारः । ___असंयतसम्प्रदानक-यतिकर्तृककारणिकदानस्याऽनगारं प्रति अनधिकरणत्वे हेतुमाह- अवस्थौचित्येन = स्वकीय-परकीयभूमिकाऽऽनुरूप्येन आशयविशुद्धः = 'कथमयं वराकः कर्मकान्तारोत्तारणेन निखिलाऽसुखविरहभाजनं भविष्यती'त्यादिरूपाऽनुकम्पाविशेषादिति श्रीजिनेश्वरसूर्यभिप्रायः। एतेन असंयतायाऽनुकम्पाधिया यतिनाऽपवादेनाऽपि दत्तं पापबन्धकृत्, असंयतसम्प्रदानकत्वादिति प्रत्युक्तम्, भावभेदेन कर्मभेदात्, सम्प्रदानस्येव दातृभावस्याऽपि दानसामग्रीप्रविष्टत्वात्, उत्सर्गतो यतिकर्तृकाऽसंयतदानस्याऽशुभकर्मबन्धकारणत्वेऽपि अपवादस्थानीयविधिविशुद्धाध्यवसायस्याशुभकर्मबन्धं प्रति प्रतिबन्धकत्वात् ।
अनर्थाऽसम्भवं = कारणिकाऽसंयतदानकालीनाऽसंयतसामर्थ्यपोषणप्रयुक्ताधिकरणदोषाऽसम्भवं उक्त्वा अर्थप्राप्ति = परेषां गुणलाभं अपि आह = उपपादयति- 'अपि तु' इति अभ्युच्चये, न तु समुच्चये । नियमेनान्वयो यत्र तत्राभ्युच्चयः यथासम्भवमन्वयो यत्र तत्र समुच्चयः । प्रकृते नियमेन गुणलाभः परेषामित्यर्थः। विवक्षितगुणादन्यो गुणः = गुणान्तरं सर्वविरत्यादिकं, गुणान्तरस्य = सर्वविरत्यादेः निबन्धनं અસંયતના સામર્થ્યને પુષ્ટ કરવાના લીધે સાધુ દુર્ગતિનો અધિકારી બનશે તેવું માન્ય નથી. કારણ કે તે દાન કરવાની પાછળ સાધુનો આશય વિશુદ્ધ છે. અવસ્થાને ઉચિત રીતે વર્તવાને લીધે સાધુના આશયમાં વિશુદ્ધિ રહેલી છે. સાધુ દ્વારા અસંયતને નિષ્કારણ અપાતું દાન અને સકારણ અપાતું દાન - આ બન્ને દાન ક્રિયા બાહ્યથી સમાન દેખાવા છતાં પણ તેના કારણભૂત આશયમાં ભેદ હોવાથી તે બન્ને દાન ક્રિયામાં પણ ભેદ પડે છે. આ રીતે સાધુએ અસંયતને આપેલા દાનથી અનર્થનો અસંભવ જણાવીને अंथ६।२श्री ते द्वारा थdi awने ४॥वे छे. भूण ॥थामा २3. 'अपि तु' २०६ अम्युय्यय अर्थमi છે અર્થાત તેના દ્વારા લાભનો સંભવ બતાવવો અભિપ્રેત નથી પરંતુ નિયમા લાભ થાય છે.” આવું બતાવવું અભિમત છે. તે આ પ્રમાણે - સાધુ જે અસંયતને આપવાદિક દાન આપે છે તે અસંયત મિથ્યાષ્ટિ આદિ ગુણસ્થાનકે રહેલ છે. (મરણાત્ત કષ્ટ વખતે જળદાન વગેરે ઉપકાર કરનાર સાધુ પ્રત્યે તેને વિશિષ્ટ આદર, બહુમાન થાય છે. આ રીતે તે સમકિત વગેરેનું બીજ વાવે છે.) સાધુએ કરેલ દાનના લીધે તેને અવિરતસમ્યગૃષ્ટિ વગેરે ગુણસ્થાનક પ્રાપ્ત થાય છે. જ્ઞાન વગેરે ગુણોનું તે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004938 |
| Book Title | Dwatrinshada Dwatrinshika Prakran Part 1 |
| Original Sutra Author | Yashovijay Upadhyay |
| Author | Yashovijay of Jayaghoshsuri |
| Publisher | Andheri Jain Sangh |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 478 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |