________________
દાનવીર મહાકવિ માવ
માધની પ્રકૃતિ ઉદાર હતી. ઘેર આવેલા યાચકને તે ઉદાર હાથે દાન દેતે, વિદ્વાનેનું ગ્ય સન્માન કરે. વૈભવ અને વિલાસમાં રમમાણ હોવા છતાં પણ માધ કાવ્ય સર્જન કરતે રહ્યો. એ સમયે તેણે “શિશુપાલવધ” જેવા મહાકાવ્યનું નિર્માણ કર્યું.
ભાગ્યે પાસું બદલ્યું, વૈભવ ક્ષીણ થવા લાગે. ભિક્ષુકોને છૂટે હાથે દાન આપનારો પોતે જ યાચક બની પત્ની સાથે માળવાની રાજધાની–સરસ્વતી સ્વરૂપ–ધારાનગરી પહે. એની પાસે એક પણ પૈસે નહોતે. “શિશુપાલવધ” મહાકાવ્ય એકમાત્ર તેની સંપત્તિ હતી. તેણે પત્નીને ઉદ્દેશીને કહ્યું : “રાજા ભોજ સરસ્વતીને ઉપાસક છે. તેની પાસે કાવ્યગ્રંથ ગિરવી રાખીને થોડું ધન લઈ આવે જેથી આપણું કાર્ય કંઈક ચાલે.”
કવિ પત્ની એ કાવ્યગ્રંથ લઈને રાજા ભોજની સભામાં પહોંચી. તેની આંખોમાંથી આંસુ વહેતાં હતાં, હાથ થર-થર ધ્રુજતા હતા. કાવ્યગ્રંથ ગિરવી રાખવાની તેની ઈચ્છા ન હતી પરંતુ એ લાચાર હતી. ભાગ્યની અવહેલનાને કારણે તેણે એ કાવ્યગ્રંથ રાજા ભોજને ગિરવી સખવા આવે.
રાજાએ ખૂબ સ્નેહ અને આનંદથી ગ્રંથ ઉપાડ્યો. તેમાં એક જગ્યાએ વિશિષ્ટ પ્રસંગ યાદ રાખવા એ એક ચિહ્ન લગાવેલ હતું. રાજાએ જેવું એ પાનું ખોલ્યું તેવી જ તેની નજર નીચેના ક. પર પડી :
कुमुदवनमपनि श्रीमदम्भोजखण्ड त्यजति मुदमूलूकः प्रीतिमांश्चक्रवाकः ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
