Page Text
________________
સતત આત્મભાવમાં હોય છે. આ જ્ઞાનની શક્તિનો ઉપયોગ અન્યના ભાવ જાણવા માટે કરતા નથી. કવચિત કલ્યાણ અર્થે કરે. પોતાનાજ શ્રત આદિ વિષયની વિચારણા કરે. આ જ્ઞાન સાથે દિવ્ય લબ્ધિ ઉપાર્જન થાય છે, તે લબ્ધિને કારણે શ્રતધર કેવળી થાય છે. કેવળજ્ઞાન થતાં આ લબ્ધિઓ સહજ સમાઈ જાય છે. ગમે તેવી લબ્ધિઓ હોય તે પૌલિક છે. મન:પર્યવજ્ઞાન સાથે ચારિત્રગુણ અવશ્ય હોય. મનઃપર્યવજ્ઞાની તત્ભવ મોક્ષગામી હોય છે. પૂર્ણચંદ્ર સમાન કેવળજ્ઞાનમાં મન:પર્યવ જેવા જ્ઞાનની અપેક્ષા નથી. આ જ્ઞાન એ અપેક્ષાએ શુદ્ધ છે છતાં કેવળજ્ઞાનની અપેક્ષાએ અનંતમાં ભાગે છે. કેવળજ્ઞાન :
આ જ્ઞાન પૂર્ણ છે ચાર ઘાતી કર્મોનો ક્ષય થવાથી વીતરાગદશાએ પ્રગટ થાય છે. જેમાં પૂર્વના ચાર જ્ઞાન સમાઈ જાય છે. તેરમું ગુણસ્થાન છે. જેમાં ત્રિકાળનું, ત્રણેલોકના, દરેક પદાર્થો-પરમાણુઓની તમામ અવસ્થાઓ યુપદ-એક સાથે જણાય છે. દેખાય છે. જેમાં જ્ઞાનનો ઉપયોગ મૂકવાની જરૂર નથી, સહજપણે જણાય છે. કેવળી ભગવાન પૂર્ણ વીતરાગ સ્વરૂપ હોવાથી કોઈ વિકલ્પ કે કુતૂહલ નથી. કેવળી ભગવાન તો સ્વસ્વરૂપમાં લીન છે. ઉપયોગ પૂર્ણ સુખ આનંદ સ્વરૂપ છે. કેવળી પરમાત્મા ચરમદેહી છે. ચૌદમું ગુણસ્થાનક પ્રાપ્ત કરી સિદ્ધાવસ્થા પ્રાપ્ત કરે છે. જન્મમરણ રહિત થઈ મુક્ત થાય છે. જ્ઞાનાવરણની વિશેષ સમજ :
આત્મા સ્વયં જ્ઞાનપ્રકાશ છે, પરંતુ અજ્ઞાનરૂપી આવરણને કારણે પરિભ્રમણ થયું છે. આંખ પદાર્થને જોઈ શકે છે પણ જો આંખ પર પટ્ટી મારીએ તો જોઈ શકાતું નથી. તેમ પાંચે જ્ઞાનને આવરણને કારણે જ્ઞાનાવરણ હોય છે. જેમકે મતિજ્ઞાનના આવરણને મતિજ્ઞાનાવરણ કહે છે. દર્શનાવરણ દરવાન જેમ ઘરમાં જતા રોકે છે તેના જેવું છે. આ દર્શનાવરણના ચાર અને નિદ્રાના પાંચ મળીને કુલ નવ ભેદ છે.
જ્ઞાનને આવરણ કરવાવાળા કર્મને જ્ઞાનાવરણીય કર્મ કહે છે. જેવી રીતે આંખ પરની પટ્ટીને કારણે પદાર્થ જોઈ શકાતો નથી તેમ જ્ઞાનાવરણના પ્રભાવથી આત્માને સ્વરૂપ જાણવામાં અંતરાય આવે છે. છતાં કોઈ પ્રકારનું
સ્વરૂપ અવલોકન
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004901 |
| Book Title | Swarup Avalokan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sunandaben Vohra |
| Publisher | Sunandaben Vohra |
| Publication Year | 2011 |
| Total Pages | 274 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |