Page Text
________________
ઉપયોગની વિભાવદશા દ્વારા પ્રકૃતિ સાથે સંયોગ રચાય છે અને પરમાણુઓનું આવાગમન ચાલે છે. આવો ઈંદ્રિયજન્ય દેહભાવ પુદ્ગલનો વધારો કરે છે અને આત્મા જડરૂપે વર્તતો જણાય છે તે જ આત્મવિસ્મૃતિ છે, સુખની ભ્રાંતિ છે. સૂક્ષ્મ કે સ્થૂલ એકેન્દ્રિય જીવો સાથે આપણો વ્યવહાર કોમળ અને અહિંસામય રહે તો જડભાવમાંથી બહાર નીકળાય. જગતમાં મોટા ઉત્પાદ આ જીવોદ્વારા રચાય છે. ભૂકંપ વગેરે ઉત્પાદો આ એકેન્દ્રિય જીવોના સમૂહના હોય છે, તેમની તરફના હિંસક ભાવનું આ પરિણામ છે. જગતના લોકો તેને કુદરતનો કોપ કહે છે. પરંતુ સૂક્ષ્મ હિંસાનો અતિરેક આ રીતે વિસ્ફોટ થાય છે.
શરીરની રચનાને ચલાવવા તેને અનુરૂપ પુદ્ગલો ગ્રહણ થાય છે. પ્રકૃતિઓના બંધનનું બીજરૂપ કાર્યણ શરીર છે. તે શરીરની રચના કાયમ રહે તેવો ગુણ ધરાવે છે. તેમાં આત્મા રોકાય છે. આખા લોકમાં કાર્પણ વર્ગણા ઠાંસી ઠાંસીને ભરેલી છે. તે આત્મપ્રદેશો સાથે જોડાય છે. આ વર્ગણાનું છેદન-ભેદન થતું નથી. તે જીવને બંધ પ્રમાણે ફળ આપી સમય થતાં ખરી પડે છે.
નામર્મની પ્રકૃતિ ઘણી બતાવી. સંસારનો મોટો ભાગ દેહભાવમાં નામકર્મની પ્રકૃતિમાં જ રોકાયો છે. નામના વધુ પ્રિય લાગે છે. દોષને દોષરૂપે જાણી સુધારો રે નહિ અને હાથ ભાંગે ત્યારે વિચારે કે પગ ભાંગ્યો હોત તો સારું, પણ હાથનું દર્દ તે ર્મરૂપે છે તેનો સુધાર કરવાની જરૂર છે પગને ભાંગવાની જરૂર નથી. સર્વ કર્મનો આધાર ત્રણે યોગ છે. ઘાતીર્મ બળવાન અને ઉત્તેજિત કરનારા છે. માટે તે તરફ જાગૃત રહેવું.
આત્મા પરનો અર્થી થઈ પરદયા અને પરોપકાર વિચારે તો તેમાં નામકર્મનો મોહ છે. તેથી યશ વગેરે મળે તેવું ઈચ્છે છે અને મૃત્યુ પછી પણ તે રહે તેવી ગોઠવણ કરે છે. સર્વ મૂકીને જવાનું છે તેમ જાણે છે છતાં આવી આકાંક્ષા ત્યજી શકતો નથી ધર્મમાં આત્મલાભને ભૂલીને આવા લાભના લોભમાં પડે છે.
કર્મ ચાર પ્રકારે બંધાય છે. તેમાં રસ પ્રધાન છે, તે ભાવ છે. ઉપયોગ એક સમયે એક જ હોય છે. પણ એક સમયમાં ક્રિયા ઘણી થાય
૧૯૪
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
સ્વરૂપ અવલોકન
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004901 |
| Book Title | Swarup Avalokan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sunandaben Vohra |
| Publisher | Sunandaben Vohra |
| Publication Year | 2011 |
| Total Pages | 274 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |