Page Text
________________
નહિ. વંદનથી પોતાના દોષોને ટાળવા ગુરુની સહાય લેવાની છે. અને મન, વચન તથા કાયા વડે કે જે કંઈ દોષ થયા હોય તેનાથી મુક્ત થવા માટે વંદન કરે.
(૪) પ્રતિક્રમણ : સદેવ, સદ્ગુરુ અને સામાયિકરૂપી સદ્ધર્મની આરાધના કરે. આ આરાધનામાં શુદ્ધિ થાય. આવા પ્રતિક્રમણની આરાધના કરનાર શ્રાવક દુરાચાર તો ન જ સેવે સદાચારી હોય. પાપકર્મથી
પાછા વળવું, થયેલા પાપોનું પ્રાયશ્ચિત કરવું તે પ્રતિક્રમણ છે. (૫) કાઉસગ્ગ ઃ પ્રભુના તપ અને ધ્યાનની સુવિચારણા કરે અને સામાન્ય પ્રકારના પરિષહોને સહન કરે. ઊભા ઊભા કાઉસગ્ગ કરે. ઠંડી અને તાપને સહન કરે. મચ્છરાદિના ઉપદ્રવને જાગૃતિના નિમિત્ત માને. આમ કાઉસગ્ગમાં ચિત્તની સ્થિરતા વધે તેવો ભાવ રાખે. દેહભાવનો ત્યાગ થવો તે કાઉસગ્ગ છે.
(૬) પચ્ચખ્ખાણ : આવી પ્રતિક્રમણની સક્રિયા કર્યા પછી ઈંદ્રિયો અને મનને રસ પડે તેવું પ્રયોજન ન સેવે. આરંભ સમારંભ ન કરે. પુદ્ગલ ભાવમાં ન જાય કેવળ શાંત થઈ પોતાના સ્વરૂપનું ચિંતન કરે. સામાન્ય રીતે ચૌવિહાર જેવા નિયમ છે.
આ રીતે રાત્રી અને દિવસની ચર્ચાને સુશ્રાવક પાપમુક્ત થવા આરાધે. મનની વૃત્તિઓ દોષિત હોય તેથી અતિચાર કે અનાચાર લાગે. પ્રતિક્રમણથી અતિચાર અને અનાચાર તરફથી પાછા વળવાનું છે. જે કર્તવ્યો રોજે કરવાનાં છે તેમાં તો વધુ શુદ્ધિની જરૂર છે. રાગ દ્વેષની વૃદ્ધિ એ કર્મની, ભવભ્રમણની વૃદ્ધિ છે. પાપથી પાછા વળવાનું જો એ ક્રિયામાંથી ન શોધાય તો કેવળ જડવત્ ક્રિયા થઈ ગણાય. દેહાદિને કારણે પૂર્વ સંચિત પ્રારબ્ધ અનુસાર ક્રિયા તો કરવી પડશે. તેમાં સમભાવે પર રહી ક્રિયા થાય તો નિર્જરા થાય. કોઈ સત્ ક્રિયા જ ન રે, અને નિશ્ચયની વાતો કરે તો જીવ અભિનિવેશમાં જાય.
ઉણોદરી જેવા નાના વ્રતનાં સાધનો પણ સાધકને ઉપયોગી છે. ક્રિયાનો વિશેષ આગ્રહ એ ધર્મ નથી. તે શુભભાવ સુધી લઈ જાય. જ્ઞાન સહિત ક્રિયા જ શુદ્ધતા લાવે. યંત્રવત્ કરેલી ક્રિયા ભારરૂપ લાગશે. સમકિતી શું કરે ? જ્ઞાન દર્શન ગુણને ટકાવવા વારંવાર શુદ્ધ ક્રિયા કરે, અંતરાય આવે
સ્વરૂપ અવલોકન
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
૧૦૧ www.jainelibrary.org
| SR No. | 004901 |
| Book Title | Swarup Avalokan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sunandaben Vohra |
| Publisher | Sunandaben Vohra |
| Publication Year | 2011 |
| Total Pages | 274 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |