________________
સ્તક] Nyāya-Kusumānjali છની મુકિત સમ્બન્ધી વિચાર–
એ પ્રમાણે છે અનન્ત છે. તેમાં વળી છવ બે પ્રકારના છેર્ભવ્ય અને અભવ્ય. મોક્ષપદને યેાગ્ય તે ભવ્ય અને મોક્ષને સારૂ અયોગ્ય તે અભવ્ય. સર્વ માટી ઘટને લાયક હોવા છતાં પણ સર્વ માટી ઘટ રૂપે કદી પણ પરિણમતી નથી; તેવી રીતે મેક્ષને લાયક સર્વ પ્રાણીઓ નિર્વાણ મેળવી શકે નહિ. ”-૧ર
मुक्तानां भवावतारं व्यपास्यति
भव्यानन्ततया न भव्यरहितः संसार आपद्यते __ कालो नाम समाप्नुयात् यदि तदा भव्यः समाप्ति व्रजेत् । इत्थं बुद्धिबहिष्कृतैर्मितवपुष्मद्वादबद्धाग्रहैः
शून्यत्वस्य भवे भिया जडतमैलेंपेऽपि मुक्तागमः ॥१३॥
As the Bhavyas are infinite in number, the Samsara will never be without them. If time can ever come to an end, the Bhavyas can then be exhausted. Those who did not think so and who persisted in their belief that the number of souls was finite, spoke about the return of the liberated as they were afraid that the universe would be without souls. (18).
Notes:- In this verse the author examines the statement of those who believe that even the Mukta return to the Samsara. He says that it is perhaps due to their fear that the Samsara will be empty of living beings that they believe in the return of the liberated. Every system of philosophy admits
808
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
