Page Text
________________
૧૭૦
જૈન તીર્થ સર્વસંગ્રહ
૭.
શ્રીચંદ્રપ્રભુસ્વામીનું મંદિર :-ઉપર્યુક્ત મંદિરની પાસે જ આ મંદિર આવેલું છે. આ મંદિરને ત્રણ માળ છે. પ્રથમ માળના મૂળગભારામાં શ્રીચંદ્રપ્રભસ્વામીની આરસની ચાર મૂર્તિઓ ચૌમુખ તરીકે વિરાજમાન છે, તેથી તેને ચતર્મવિહાર' પણ કહે છે. મૂળનાયકની નીચે આ પ્રકારે લેખ જોવાય છે:
સં. ૨૬૮ વરિ..............”
ગભારાની ભમતીમાં પણ પંદરેક મૂર્તિઓ પધરાવેલી છે. વળી, બીજી મેટી ભમતીમાં જિનમૂર્તિઓ અને વિવિધ પટ્ટો સ્થાપન કરેલા છે. સભામંડપમાં આવેલા આઠ થાંભલાઓમાં ૮ નકશીદાર તેારણે છે. ઘૂમટમાં શિલ્પ છે પણ જાળી ભરી લીધેલી હોવાથી જોઈ શકાતાં નથી. બીજા અને ત્રીજા માળમાં પણ મૂળનાયક શ્રીચંદ્રપ્રભ આદિ ચૌમુખજી વિરાજમાન છે. બીજાં મંદિર કરતાં આ મંદિરમાં આરસની પ્રતિમાઓ અધિક છે અને ધાતુમૂર્તિઓને પરિવાર પણ ઘણે છે.
મળગભારાના મંડાવરમાં ભિન્ન ભિન્ન શિલ્પાકૃતિઓ જોવાય છે. મંદિરના મુખ્ય દરવાજાની બારસાખમાં અને ભમતીની બારસાખમાં મંગળમૂર્તિ જિનમૂર્તિએ પદ્માસનસ્થ ઉત્કીર્ણ છે.
આ મંદિર ભણશાળીગોત્રીય સંઘવી વીદાએ બંધાવી સં. ૧૫૦૯ માં પ્રતિષ્ઠા કરાવી છે. શ્રીહેમäજે સં. ૧૫૫૦ માં રચેલા એક અપ્રસિદ્ધ સ્તવનમાં આ મંદિરનું વર્ણન આ રીતે કરેલું છે –
“ચઉમુખ મેરાગર તણ મંડાણ, જાણ અવતરિયઉ સુરવિભાણ; બારહ મૂળનાયક ભૂમિ તિગ્નિ, ચંદપેહુ નંદિસુ ચંદ ત્રિ; પાખલિ ચિહુ દિસિ દેહરી છત્રીસ, બિંબ સમરિશું અસીસઉ એકવીસ;
મેઘનાદમંડપ માઇ મંડાણિ, ગુણરાજ કરાવિ સાહિ સુજાણિ.” આ વર્ણનથી જણાય છે કે, આ મંદિરમાં શ્રીગુણરાજ શ્રેષ્ઠીએ મેઘનાદમંડપ બનાવે છે. શ્રી મહાવીર સ્વામીનું મંદિર :–આ મંદિર નાનું પણ સુંદર છે. ઉપર્યુક્ત મંદિરના ઝુમખાથી અલગ છે. કિલ્લામાં પ્રવેશતાં રાજમહેલની જમણી બાજુની ગલીમાં આ મંદિર આવેલું છે. મૂળ ગભારામાં મૂળનાયક શ્રીમહાવીરસ્વામી ભગવાનની સુંદર મૂર્તિ વિરાજમાન છે.
આ મંદિર કોણે બંધાવ્યું એ સંબધે શ્રીજિનસુખસૂરિએ રચેલી “જેસલમેર ચૈત્યપરિપાટી” માં આ પ્રકારે વર્ણન છે:– “પહિલી પરદક્ષણ પ્રણમિયે, જગગુરુ વીર જિન; વર પ્રાસાદ કરા વડિયે, દીપે જાન જિનેન્દ્ર. વિ. જિ. ૨.
શ્રીવરડિયા ગોત્રના શેઠ દીપાએ આ મંદિર બંધાવ્યું એમ જણાય છે અને બાવન જિનાલયના દ્વારના ઉપરના ભાગમાં સં. ૧૪૭૩ ના શિલાલેખથી૧૧ જણાય છે કે, આ મંદિર લગભગ એ જ સંવતમાં બંધાયું હશે. “વૃદ્ધરત્નમાલાકાર આ મંદિર સં. ૧૫૮૧ માં પ્રતિષ્ઠિત થયાનું જણાવે છે.
૮૧. અમરસાગર (ઠા નંબર: ૨૦૭૫-૧૯૭૭)
જેસલમેરથી પશ્ચિમમાં ૫ માઈલ દૂર અમરસાગર નામનું રમણીય ગામ છે. કુદરતે આ ગામને સોંદર્ય બક્ષ્ય છે અને મનુષ્યએ એમાં બાગ-બગીચા, મંદિરે વગેરે નિર્માણ કરી વધુ શોભાયમાન બનાવ્યું છે. અહીંની પીળા પથ્થરની ખાણ ખૂબ પ્રસિદ્ધ છે. આ પ્રદેશમાં મુખ્યત્વે અહીંને પથ્થર વપરાય છે. આ પથ્થરમાં કરેલી કેરણી વધુ દીપી ઊઠે છે અને વરસાદના પાણીથી આ પથ્થર વધુ મજબૂત બનતું જાય એવી તેની વિશેષતા છે.
૧૬ “જૈન લેખ સંગ્રહ” ખંડઃ ૩, લેખકઃ ૨૪૧૦
Jain Education International
For Private & Personal use only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004879 |
| Book Title | Jain Tirth Sarva Sangraha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | 1953 |
| Total Pages | 414 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 10 MB |