________________
સંગત બિચારી શું કરે, હૃદય ભયા કઠારક નવ તેજા પાણી ચડે, પથ્થર ન ભજે કાય
જુદા જુદા દનાનું તેમજ ન્યાય, વ્યાકરણુ આદિ વિષયાતુ અધ્યયન કરાવતાં, ચીની મુસાર હ્યુએન્સગ અને સીનયન પેાતાના અહેવાલમાં લખે છે કે અમે નાલઢ્ઢા પાડા પણ જોયાં. તેમાં હેાટા મ્હોટાપંડિતા અને શાહુકાર લેાકેા રહેતાં હતાં દૂર દેશાથી ધર્મતત્ત્વનઃ જિજ્ઞાસુઓ આવતાં અને વિદ્વાને-દ્વારા પેાતાના સંશયના સમાધાન કરતાં. ’ આજે ખેાદાયેલાં મકાનના અવરોષ તેનાં ઉપરાક્ત પ્રાચીન ગૌરવની ઝાંખી થાય છે. એની મહત્તાને તે એ સુવર્ણ સમયની દિવ્યપ્રભાના ખ્યાલ આવે છે. પ્રભુ શ્રી વીરે ચૌદ ચામાસા આ સ્થળમાં કરેલા એ ઉપરથી આ વિદ્યાપીઠનું મહત્ત્વ સહેજ સમજાય તેમ છે.
૫૯
મૂર્તિ, એજારા,
સગ્રહમાં, જૂના કાળની નાની મેાટી યુદ્ધ વિગેરેની તે પશુ પાષાણુ તેમજ ધતુની, માટીના ભાંગ્યાતૂટયા કામ, મુગટ અને શિલાલેખા આદિ ઘણી જાતની ચીજો છે જે ખાદકામ કરતાં મળી આવેલી છે. વિદ્યારાનુ ખાદકામ ચાલુ છે. પ્રવેશતાં જમણાં હાથે હાર 'ધ વિદ્યાપીઠે છે જેમાં નજર કરતાં અધ્યયન માટે એસવાની સુદર વ્યવસ્થા હતી તેના સહેજ ખ્યાલ આવે છે. પ્રાર્થનાપૂજા સારુ મંદિર પણ નજીકમાં જ છે. આવા ત્રણેક મંદિરના ડિયેરા હાલ ચોકખા જણાય છે. એમાં બૃહકાય સૌગત ભિખે છ દશામાં છે. ચાતર સ્તૂપે તે આરકાકમાને-વાળા નાની દેરીઓ આવેલી છે. ડાબા હાથ પર વિદ્યાર્થીગણને રહેવાના વિશાળ ગૃહ; જ્યાં માપસરના નાના નાના કમરા, જળ માટે કૂવે અને પાણી જવાની નીકા આદિની વ્યવસ્થિત ગાઠવણુ જોતાં એના સ્થપાની બુદ્ધિમત્તા માટે બહુ માન ઉપજે છે, જાહેાજલાલી યાદ આવે છે, શીર નીચું નમે છે. આ છાત્રાલયની બાજુ પર ઊંચી ભૂમિકાની અગાસીમાં
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
