________________
સ્પંચ - વિહાયારપાલણ - સમત્વો પાંચ પ્રકારના આચારને પાલન કરવા માટે સમર્થ,
પંચ - સમિઓ તિ-ગુત્તો, પાંચ સમિતિવાળા (અને) ત્રણ ગુપ્તિવાળા, છત્તીસ ગુણો ગુરુ માન્ઝ liા (એ) છત્રીસ ગુણવાળા (તે) ગુરુ મારા (છે.)
શબ્દાર્થ - પંચ-પાંચ, મહત્વય-મહાવ્રતથી, જુત્તો-યુક્ત, પંચવિહાયાર-પાંચ પ્રકારના આચારને, પાલણસમન્થો-પાલન કરવા માટે સમર્થ, સમિઓ-સમિતિવાળા, તિગુત્તો-ત્રણ ગુપ્તિવાળા, છત્તીસ-છત્રીસ, ગુણો-ગુણવાળા, ગુરુ-ગુરુ, મઝમારા.
અર્થ - પાંચ મહાવ્રતથી યુક્ત, પાંચ પ્રકારના આચારને પાલન કરવા માટે સમર્થ, પાંચ સમિતિવાળા, ત્રણ ગુપ્તિવાળા એ છત્રીશ ગુણવાળા મારા ગુરુ છે.
* પાંચ પ્રકારનો આચાર-જ્ઞાનાચાર, દર્શનાચાર, ચારિત્રાચાર, તપાચાર, વિર્યાચાર.
(૧) જ્ઞાનાચાર - જ્ઞાન ભણે ભણાવે, લખે લખાવે, જ્ઞાનના ભંડાર કરે કરાવે, ભણનારને સહાય આપે.
(૨) દર્શનાચાર - શુદ્ધ સમ્યક્તને પોતે પાળે, બીજાને પળાવે અને સમ્યક્તથી પડતાને સમજાવી સ્થિર કરે.
(૩) ચારિત્રાચાર - પોતે શુદ્ધ ચારિત્ર પાળે, બીજાને પળાવે અને પાળનારને અનુમોદે.
(૪) તપાચાર - છ બાહ્ય અને છ અત્યંતર એમ બાર પ્રકારનો તપ પોતે કરે, કરાવે અને કરતાને અનુમોદન આપે.
(૫) વીર્યાચાર - ધર્માનુષ્ઠાન (ધર્મક્રિયા) કરવામાં છતી શક્તિ ગોપવે નહિ તથા તમામ આચાર પાળવામાં વીર્યશક્તિ સંપૂર્ણ રીતે ફોરવે તે.
૯ ચારિત્ર ધર્મની રક્ષાને અર્થે મુનિને પાંચ સમિતિ અને ત્રણ ગુપ્તિ રૂપી આઠ પ્રવચનની માતાને પાળવાની જરૂર છે, તે આ પ્રમાણે -
(૧) ઈર્યાસમિતિ - સાડા ત્રણ હાથ આગળ દષ્ટિ નીચે રાખીને ભૂમિ જોતાં ચાલવું. (૨) ભાષાસમિતિ - હિતકારી, મિત, નિરવઘ વચન બોલવું. (૩) એષણા સમિતિ - પ્રાસુક આહાર પાણી આદિ વહોરવાં. (૪) આદાનભંડમત્તનિક્ષેપણાસમિતિ - વસ્ત્ર, પાત્ર પૂંજેલી ભૂમિ ઉપર લેવા મૂકવાં. (૫) પારિષ્ઠાપનિકાસમિતિ - મલ-મૂત્ર, પૂંજેલી, જીવ ન હોય તેવી ભૂમિએ પરઠવવાં. (૧) મનગુપ્તિ - મનમાં આર્ત, રૌદ્ર ધ્યાન ધ્યાવવાં નહિ. (૨) વચનગુપ્તિ - નિરવઘ વચન પણ કારણ વિના બોલવું નહિ.
(૩) કાયગુપ્તિ - શરીર અણપડિલેહ્યું હલાવવું નહિ. XXURXACAURURURLARRURABAURRERBARUAURORA દ્રવ્ય પ્રતિમાને ભાવ પ્રતિમા કેવી તે બનાવશો ? 6
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
