________________
આસો વદ -૬
કૃતજ્ઞતા | ભવચક્રનું પૂર્ણવિરામ !
જ્ઞાની મહાપુરુષો આપણા કલ્યાણ માટે ઉત્તમમાં ઉત્તમ ધર્મ સમજાવી રહ્યા છે માનવજન્મ ઘણો દુર્લભ છે. આ અવતારમાં જ બધા અવતારો પર પૂર્ણવિરામ મૂકી શકાય છે. ખાવું-પીવું, મોજ-મઝા કરવી એ તો આનુષાંગિક ફળ છે. મુખ્ય તો ધર્મ કરવો એજ સાચો છે. પૈસા મળવા એ સદ્ભાગ્ય નથી પણ ધર્મ મળવો એ મહાસભાગ્ય છે. કોઈપણ વસ્તુ લેવા માટે માણસ નીકળે તો તેની પરીક્ષા કરીને બરાબર સારી રીતે જોઈને લે છે. ચાહે શાક હોય કે વસ્ત્ર-પાત્ર કે કોઈપણ ચીજ હોય, તો આ ધર્મ નામની મહાકિંમતી ચીજ લેવા માટે નીકળેલા માણસે પહેલાં તો ધર્મને બરાબર પારખવો જોઈએ. આજે ધર્મના નામે ઘણાં ધતીંગો ચાલે છે. હિંસાને પણ ધર્મ માનવામાં આવે છે. બકરીઈદના દિવસે લાખો જીવોની કતલ થાય છે તે તેઓનો મોટામાં મોટો ધર્મ છે. નવરાત્રિના દિવસોમાં શું માતાજીની ભક્તિ માટે લોકો ઉજાગરા કરે છે, નાચે છે કૂદે છે ? ના, ખરેખર તો એ દિવસો ભક્તિને બદલે કમબઢીના હોય છે. નવરાત્રિ એ યુવાનોની લવરાત્રિ બની જાય છે. મોજ-શોખ અને ચેનચાળા સિવાય બીજું કાંઈ હોતું નથી.. કોઈકે તો લખ્યું હતું કે બહાર ગરબા રાસ અને ઘરમાં ત્રાસ. આને ધર્મ માનવો કેવી રીતે? માટે શાસ્ત્રકારો કહે છે ધર્મને બરાબર પારખીને જીવનમાં ઉતારો. ધર્મને ઉતારવા માટે પણ ગુણો જોઈશે. તેમાં આપણે ૧૯લ્મો ગુણ કૃતજ્ઞતા આવ્યા છીએ.
ધર્મનો અર્થી માણસ કૃતજ્ઞ એટલે કરેલા ઉપકારને ભૂલી નહીં જનારો હોવો જોઈએ. આવો માણસ ઉચેને ઉંચે ચડતો જાય છે, જ્યારે કેટલાક માણસો કૃતઘ્ની એટલે કે કરેલા ઉપકારને ભૂલી જનારા હોય છે. આવા માણસો નીચે-નીચે પટકાતા જાય છે. કૃતઘ્ની માણસથી સામેનો માણસ ખૂબ જ આર્તધ્યાન અનુભવે છે એને એમ થાય છે કે આ માણસને હું જ ઉંચો લાવ્યો અને આજે એ મારી સામે જ પડયો, તેના નિઃસાસાની લ્હાય કૃતઘ્ની
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org