________________
૧૫૬
તો. ધર્મને મેળવવા માટે પહેલાં તો સદ્ગુણ જોઈએ. ધર્મને યોગ્ય વ્યક્તિનો છે વિનય.
૧૮મો ગુણ વિનય
વિનય એ સર્વ ગુણોનું મૂળ છે. વિનયએ ધર્મનું પણ મૂળ છે. મૂળ વગર વૃક્ષ હોઈ શકે નહીં તેમ વિનય વિના ધર્મ હોઈ શકે જ નહીં. વૈરીને પણ વશ કરનાર હોય તો તે વિનય છે. વિનયી માણસ દરેકને પ્રિય થઈ પડે છે. અવિનીત માણસ ગમે તેવો હોંશિયાર હોય તો પણ કોઈને ગમતો નથી. આજે આ જગતમાંથી વિનયનું તો દેવાળું જ નીકળી ગયું છે. માતાપિતા, વડિલો વગેરેનો વિનય. અરે ! દાન લેવા આવનારનો પણ વિનય કરવો જરૂરી છે. શાસ્ત્રકારો કહે છે કે ધર્મનો પણ વિનય કરવો જોઈએ. સંસારની, દુર્ગતિની, દુઃખોની, પાપની શરૂઆત અહંકારથી થાય છે. જ્યારે ધર્મની, કલ્યાણની, સુખની અને નમસ્કારની શરૂઆત વિનયથી થાય છે. નમે તે સૌને ગમે
રાજાના મહેલમાં કોઈ ભિખારીને પ્રવેશ મળે ખરો ! ના, તો આપણે તો ચીંથરેહાલ કરતાં પણ વધારે ચીંથરેહાલ છીએ. આ દેવાધિદેવનારાજાધિરાજના મંદિરમાં આપણને પ્રવેશ કેમ મળે છે ! નમસ્કારથી જ. નમસ્કાર એ ભગવાનની સાથે જોડાણની ચાવી છે. ગૌતમસ્વામિ મહારાજ વિનયથી જ મહાન બન્યા ને ! ભગવાનના ચરણમાં મસ્તક મૂકયું તે મૂક્યું. પોતે ચાર જ્ઞાનના ધણી હોવા છતાં કયારે પણ જ્ઞાનનો ઉપયોગ નથી મૂકયો. કોઈપણ શંકા જન્મે કે તરત જ ભગવાન પાસે જાય... ભગવાન પાસે જઈને ત્રણ પ્રદક્ષિણા આપે પછી ઉભડક બેસીને ભગવાનને પૂછે કે ભંતે ! આનું શું ? કેટલી નમ્રતા.. ! નમ્રતા એ મોટામાં મોટો ધર્મ છે. તમે કુવામાંથી પાણી ભરવા માટે ઘડાને કુવામાં ઉતારો. ઘડો વાંકો વળે તો જ ભરાય ને ! સીધો ને સીધો પાણી પર તરતો રહે તો પાણીનો સ્પર્શ હોવા છતાંય એક ટીપુંયે પાણી એમાં આવે ખરું ? વિનય માણસને ક્યાં સુધી લઈ જાય છે તે જણાવતું એક દૃષ્ટાંત શાસ્ત્રમાં આવે છે.
પુષ્પશાલની કથા
ભગવાન મહાવીરના સમયમાં કોઈ ગામમાં પુષ્પશાલ નામનો એક છોકરો રહેતો હતો. ગામડાનો છોકરો. બીજો કોઈ ધર્મ જાણે નહીં. પણ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org