________________
આસો સુદ-૧૧
ચોથું પદ - નમો ઉવજઝાયાળ નવપદના નવ પદોમાં અરિહંત અને સિદ્ધ એ દેવ તત્ત્વ છે. આચાર્ય, ઉપાધ્યાય અને સાધુ એ ગુરુ તત્ત્વ છે. દેવ તત્ત્વ તો અમુક કાળે જ પ્રગટ થાય અને અમુક સમય સુધી જ રહે. તે સમયમાં જે જીવાત્માનો ઉદ્ધાર થયો તે થઈ ગયો પણ પછીના અસંખ્ય જીવાત્માનું શું? ગુરુ તત્ત્વના બળથી જ એ જીવાત્મા તરી શકે છે. જેમ મા-બાપ વગરના છોકરાનું હિત થઈ શકતું નથી તેમ ગુરૂ તત્ત્વ વિના જીવાત્મા પાર ઉતરી શકતો નથી. શરીરના દોષોના ઈલાજો માટે ડોકટરની કે વૈદ્યની જરૂર પડે છે તેમ મનની વ્યાધિના ઈલાજો માટે ગુરૂની ખૂબ જ જરૂર છે. કામ, ક્રોધ, માન, માયા, લોભ, હિંસા, અસૂયા વગેરે મનની વ્યાધિઓ છે. તે ગુરૂ ભગવંત રૂપી ડોકટર દ્વારા જ દૂર થઈ શકે તેમ છે.
દેશ સ્વતંત્ર થયો કે તરત જ બુદ્ધિશાળી લોકોને ચૂંટી-ઘૂંટીને ભેગા કર્યા અને દેશનું બંધારણ ઘડાયું. અહીં પણ તીર્થની સ્થાપના પછી તરત જ બંધારણ ઘડવામાં આવ્યું. તેને કહેવાય દ્વાદશાંગી. ભગવાને ત્રણ પદ આપ્યા. ૩પà { વા, ધુવે ? વી, વિમા ? વી કે આ ત્રણ પદ પર ગણધર ભગવંતોએ દ્વાદશાંગી બનાવી. બંધારણને સાચવવાનું કામ ઉપાધ્યાય ભગવંતે કર્યું. આચાર્ય મહારાજ પણ જો કંઈ આડા-અવળા થાય તો ઉપાધ્યાય ભગવંત તરત જ તેમને પણ અટકાવી શકે. અહીં તો બધું બંધારણ પ્રમાણે ચાલે, તમારી ઈચ્છા પ્રમાણે ન ચાલે. બીજું ભણવું અને ભણાવવું એ કામ ઉપાધ્યાય ભગવંતનું રહેતું. પથ્થર પર અંકુરા ઉગાડવામાં કેટલું કઠિન કામ છે. ઉપાધ્યાય ભગવંત પથ્થર જેવા શિપ્યોમાં પણ વાત્સલ્યથી જ્ઞાનના અંકુરા ઉગાડે. આજે તમારા છોકરાને ભણાવવા માટે તમારે લાખો રૂપિયા ખરચવા પડે છે પણ અમારા ઉપાધ્યાય મહારાજ તો રાત-દિવસ ભણાવે પણ પગાર એકેય રૂપિયાનો નહીં, ઉપાધ્યાય એટલે - જેની પાસે બેસીને ભણવામાં આવે છે. તેમનો વર્ણ લીલો હોય છે. કારણ કે તે જ્ઞાનના અંકુરાને પ્રગટાવનારા છે. અંકુરા લીલા રંગના હોય છે ને ! લીલા રંગને જોઈને માણસ ઠરી જાય.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org