________________
૨૬]
સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસન
પ્રશ્ન–કોઈ પણ સંયુક્ત વ્યંજનમાંથી એક વ્યંજન લેપાય તો આદિમાં નહીં
આવેલા બાકી રહેલા વ્ય જનનો /૨/૮૯ સૂત્રથી દિર્ભાવ થાય છે. અહીં આપેલાં ઉદાહરણોમાં આદિમાં નહીં એવો બાકી રહેલો સંયુક્ત વ્યંજન છે.
જ છતાં દિર્ભાવ કેમ ન થયો? ઉત્તર-૮/૨/૮૯ સૂત્રથી દ્વિભવની પ્રાપ્તિ છે એ તો ખરું પણ ૮/૨/૯ર સૂત્રના
નિયમથી દીધ સ્વર અને અનુસ્વાર પછી આવેલા વ્યંજનનો દિભવ થતો. નથી” એ નિષેધ કરે છે માટે કિર્ભાવ થતો નથી.
अतः समृद्धयादौ वा ॥८॥१॥४४॥ સમૃદ્ધિ વગેરે શબ્દોમાં આવેલા આદિના અકારનો વિકલ્પ દીધ થાય છે. સામઢી, મદ્ધ–દ્ધિઃ-સમૃદ્ધિ વાણિદ્વી, વસિદ્ધ-સિદ્ધિ-પ્રસિદ્ધિ-ખ્યાતિ વાય, વહેં–પ્રમુ–પ્રગટ વાડિયા, વઢવા-પ્રતિવર્તી-પડવો વાયુત્ત, પત્તો-મુત:-સૂતેલે સિક્વી, વણિી-સિદ્ધિ:-પ્રતિસિદ્ધિ સારિછો, સચ્છિો –સરત:-સરખો–જે માળી, મરી-મનસ્વી-તરિત્રન-મનસ્વી માનંસિળી, માસિળી-મનવિની–મનરિવની માત્રા, હિમા–મિયાતિ–શત્રુ–સામે થનાર
રો, વરદો-દ-અંકુર વાવાઝૂ, પવાનૂ–પ્રવાસી–પ્રવાસ-મુસાફર. વાડિwદ્ધ, પgિી –પ્રતિવધી -(મૂળ શબ્દ પ્રતિસ્પર્ધન) હરીફાઈ કરનાર
આ સમૃદ્ધિ વગેરે શબ્દોનો ગણુ આકૃતિગણે છે તેથી તેમાં નીચેના વધારે શબ્દો જણાવેલા છે તેને પણ સમાવી લેવાના છે.
ગા - સ્પર્શ ન થાય તેવો વાર, વર-વરકોય—પારકું પાવથizવચનમ–પ્રવચન વારત-ચતુરન્ત–ચાર છેડાવાળું
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
