________________
३५२]
સિદ્ધહેમ શબ્દાનુશાસન
બહુલના અધિકારને લીધે આ નિયમ વર્તમાના, ભવિષ્યની અને વિધિ આદિના એકવચનમાં જ લાગે છે તેથી બહુવચનમાં આ નિયમ ન લાગે, જેમ કે
सृज यातुन। 'ज' नो 'र' थाय छ भेटले खादन्ति भने धावन्ति । કઈ કઈ પ્રયોગમાં એકવચનમાં પણ ધા થતો નથી. જેમકે –
धावइ पुरओ-मागण होउ छ-धावति पुरतः। २९४ खाद् भक्षणे । ९२० धाव् गति-शुद्धयोः । गति-हे।३, शुद्धि-धो.
सृजः रः ॥८।४।२२९॥ सृज् धातुन। 'न'ने 'र' थाय , मेरले सृज् धातुनु सिर ३५ याय छे..
नि+सृज-निसृजति–नि+सिर+इ-निसिरइ-हान छे. वि+उतू+सृज-व्युत्सृजति-वो+सिर+इ-वोसिरइ-त्या ४२ छ-छडी हे .. वि+उत्+सृजामि-व्युत्सृजामि-वो+सिर+मि-वोसिरामि-छाडी धु
त छु.. १३४९ सृज विसर्गे ।
शकादीनां द्वित्वम् ॥८।४।२३०॥ શ વગેરે ધાતુઓને અન્ય વ્યંજન બેવડા-ડબલ-થાય છે.
शक्-सक-सक्कइ- श छे-शक्नोति । जिमू जिम्म-जिम्मइ-भेजे-जेमति । लग-लाग-लग्गइ-मागे-लगते । मग-मग्ग-मग्गइ-भाग छे-मागेयति । कुप्-कुप्प-कुप्पइ-1 -कुष्यति । नश्-नस्स-नस्सडू-नासे -भाग छ-नाश पामेछ-नश्यति । अद-अट्ट-अट्टइ-साथ -भाटा मारे , ३२-छे-अटति । परि+अद-परिअट्ट-परिअइ-परिअट्टइ - प्रवास रे - देशाटन रे छे.
परि-न्यारे पादु, अटति-अटे छे ३२ ५५ छ-पर्यटति. प्र+लुट-पलट-पलट्राइ-पाटे -नवी 24 पाउछ-प्रलोटते । तुटू-तुट्ट-तूटे छे-४१६ १२ . तुटति । नट-नट्ट-नट्टइ-नाये छ. नटति ।। सिव-सिव्व-सिव्वइ-सीव छ-सीव्यति ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
