________________
३२%]
સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસન
भाराकान्ते नमः णिसुढः ॥८।४।१५८॥ ભારથી નમી ગયેલો કર્તા હોય ત્યારે જ મેં ધાતુને બદલે ળિયુર ધાતુ વિકપે વપરાય છે.
नम् नमति-णवई __णिमुढ-णिसुढइ-भा२ना माने सीधे नभे छे. ३८८ नम् प्रवत्वे ।
विश्रमेः णिव्वा ॥८।४।१५९॥ वि स साना श्रम् धातुने महसे णिव्वा पातु विघे १५२॥य छे. वि+श्रम्-विश्राम्यति-त्रीसमइ-विसामो से.
णिव्वा-णिव्वाइ- , ,. स० निर्वाति प्रा० णिव्बाइ । १२३३ श्रम् खेद-तपसः ।
आक्रमेः ओहाव-उत्थार-च्छुन्दाः ।।८।४।१६०॥
आ अ५५ सायेन। क्रम् धातुने पहले ओहाव, उत्थार भने छन्द धातु। વિક વપરાય છે. आ+क्रम्-आक्रमति-अक्कमइ-आभए। थाय ३ रे छे.
ओहाव-ओहावई- " उत्थार-उत्थारइ- "
छुन्द-छुन्दइ-- ३८५ कम् पादविक्षेपे ।
सं० अवभावयति प्रा. ओहावई । स. उत्सारयति प्रा० उत्थारई । स. क्षुत्ति .प्रा० छुदइ ।
ધાતુ ૧૪૭૧ શુદ્ર, રુદ્ર ધાતુ દ્વારા શું પરિવર્તન સંભવિત છે. કોઈ માણસ ભીંસમાં આવી ગયેલ હોય તો “છુંદાઈ ગયો’ એવો ભાષાપ્રયોગ પ્રસિદ્ધ છે. એક વ્યજનરૂપ ખાદ્ય માટે છુંદો' શબ્દ ભાષામાં ચાલુ છે “કેરીને છુંદો'
જ્યારે કેરી ઉપર છરી કે ચપ્પાનું આક્રમણ થાય છે. ત્યારે જ “દો” मन छे.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
