________________
સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસન
तुमे तुमए तुमाइ तइ तए डिना ॥८॥३१०१॥ સપ્તમી વિભક્તિના ક. પ્રત્યયની સાથે ગુમત શબ્દનાં તુર્મ, તુમ, તુમાડ, ત, તા એવાં પાંચ રૂપ થાય છે.
યુમત+કિત, તુમ, તુમા, તફ, તા ચિંતારામાં રહેલું છે.
त्वयि स्थितम्
તુ-તુલા-તુક-સુદ-સુદામા ને ૮ર૦રો. સાતમી વિભકિના એકવચનનો દિ પ્રત્યય લાગે હોય ત્યારે યુદમજૂ શબ્દનાં તું, તુવ, તુમ, તુરું, તુમ એવાં પાંચ રૂપ થાય છે.
યુદમતદ–તુમ, તુવર, તુમમિ, સુમિ તુમદિમ–તથા ૮૩૧૦૪ના
નિયમથી ટમિ , તક્ષશ્મિ એવાં સાત રૂપે થાય છે તથા ૮૩પ૯ના નિયમ વડે તુરંë, સુમિ, તુવO એ ત્રણે રૂપે તુવ નાં થાય અને એ પ્રમાણે તુર તુટ્ટ અને મનમાં પણ ત્રણ ત્રણ રૂપે સમજી લેવાં.
સુર દારૂા.રૂપા સાતમી વિભક્તિના બહુવચનને અન્ પ્રત્યય લાગ્યો હોય ત્યારે ગુમન્ શબ્દનાં ૧૦૨ના સૂત્રમાં જણાવેલાં સાત રૂપ થાય છે.
ગુડ +=તુj, તુવ, તુમj, તુ, તુમે-તથા કાલ૦૪ના નિયમથી
તુયું, 7 મુ એમ સાત રૂપ થાય અને બધાં રૂપને અનુસ્વાર થાય ત્યારે–તુરું, તુયું, તુમેરું, તુદેવું, તુમેરું, તુમ, તુ શું એવાં
ચૌદ રૂપ થાય છે. કેટલાક વૈયાકરણ સાતમી વિભક્તિના બહુવચનમાં કાર વિક૯પે કરે છે તેમના મતમાં તુવ, તુમણું, તુહ, તુમણું, તુણુ, તુક્સ! એમ એકાર વિનાનાં અને અનુસ્વારવાળાં તથા અનુસ્વારવગરનાં બબ્બે રૂપ થાય છે. તુવયું, તુમું, તુરું, તુમણું, તુમ હું, તુક્સયું.
બીજે કઈ વૈયાકરણ સપ્તમીના બહુવચનમાં તુમ ના સ્થાનમાં તુમ એવો એક વધારે આદેશ કરે છે. તેના મતમાં તુમાતુઠ્ઠાણુ, તુHIણ એમ ત્રણ રૂપ અનુસ્વાર વિનાના તથા બીજાં ત્રણ રૂપ અનુસ્વારવાળાં વધારે થાય છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
