________________
૪૬૦
સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસન
યો: રાયો; મન:=દુરાત્રિ+ત્ર=ત્તિાત્ર:--એ રાતમાં થયેલા. તિસૃષુ રાત્રિજી મર:=ત્રિરાત્રિ+શ્ર=ત્રિરત્ર:-ત્રણ રાતમાં થયેલા. રાત્રિમ્ અતિાન્ત:=તિ ત્રિ+*=શ્રુતિરાત્ર:-રાતને વટાવી ગયેલા.
પુષાથુન-ત્રિસ્તાવ-ત્રિસ્તાવમ્ ॥ારૂ।૨૦ની
પુરુષાયુષ, વિજ્ઞાન અને ત્રિસ્તાવ એ ત્રણ શબ્દોને તત્પુરુષ સમાસમાં ગર્ સમાસાંત થયેલ છે.
પુષમ્ય આયુ:=પુરુષ યુષુત્ર=પુરુષાયુષ-પુરુષનું' આયુષ્ય.
ટ્વિ: તાયતી=દ્વિત્તાન+૨=ઢિલ્લાની àવિઃ-એક પ્રકારની વેદિકા. ત્રિ: તાવતી-ત્રિસ્તાન+=ત્રિસ્તાની વેકેિ
..
.
ખ્રિસ્તાનતી ત્રણ વાર તેટલા. )જેટલી વેદી હોય તેના કરતાં બમણી અથવા ત્રમણી વૈદિ,
वसः वसीयसः ||३|१२१ ॥
તત્પુરુષ સમાસવાળા અને ર્ પછી આવેલા ટીયર્ શબ્દને ગત સમાાંત
થાય છે. .
લઘુમત+ચસ્–વસીસ, શોમન' વસીય:-જોવમાયસન્-કલ્યાણ.
નિસત્ર શ્રેયસઃ
શા
તત્પુરુષ સમાસવાળા તથા નિવ્રૂ અને ક્ષ્ ાા પછી આવેલા શ્રેયસૂ શબ્દને ગત સમાસાંત થાય છે.
નિશ્ચિત ધ્યેય:--નિમ્ન શ્રેયસ+બતૂ નિ:શ્રેયસન્-કલ્યાણું—નિર્વાણું, શોમન શ્રેય:-+શ્રેયસ+ગત-ત્ર:શ્રેયસમૂ
..
.
ન-અવ્યયાત્સલ્યાાઃ ૩: ||||૨||
નમ્ પછી આવેલ તથા અવ્યય પછી આવેલ તત્પુરુષ સમાસત્રાળા સંખ્યાવાચક શબ્દને ૩ (બ) સમાસાંત લાગે છે.
નવરા=અર્શન+s=અદ્દશા:-દશ નહીં-અર્થાત્ નત્ર વગેરે.
નિર્વત: ત્રિશત: અ મ્યિ:-નિત્રિશત+s=નિત્રિશ:-ત્રીશ અગળથી આગળ નીકળી ગયેલ~ત્રીશ આંગળથી વધારે.
૧
નિસ્ત્રિય એટલે ખડ્ગ-તરવાર. તથા જે માણસ ક્રૂર હોય તે પણ નિસ્પ્રિંશ કહેવાય છે.
A: બાામિ વીયો વા' ફેમ—મિયાનચિન્તા॰પ્રથમકાંડ શ્લો૦ ૮૬.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
