________________
૪૧૨
સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસન
अदूरे एनः ||७|२| १२२ ॥
અદૂર-નજીકના દિશા અવાળા અને નજીકના દેશ અથવાળા પ્રથમાંત તેમજ સપ્તમ્મત એવા દિશાવાચક નામને ન પ્રત્યય થાય છે. પૂ+ન=પૂર્વેનાહ્ય રમ્ય વસતિ વા-આની નજીકની પૂર્વ દિશા રમ્ય છે અથવા પૂર્વ દિશમાં તે વસે છે.
હક્ બન્ને ।।ગરારા
દિશાસૂચક, દેશ સૂચક અને કાળસૂચક એવા પ્રથમાંત, પચમ્યંત તથા સપ્તસ્મત એવા અન્ન છેડા વાળા દિશાસૂચક નામને જે થા કે જ્ઞ પ્રત્યય કર્યો હાય તેના લેાપ થાય છે.
પ્રાર્ રમ્યમ્, પ્રાઝ્યા બાત;, પ્રાચ્યાં વાસો વાકાનૂ વાસ:, પ્રીથા-પૂ`દિશા રમ્ય છે. પૂર્વ માંથી આવ્યા કે પૂર્વ દિશામાં વાસ છે.
પત્ર પરત્ત્વ વિધ્રૂર્વે
૬ મતિ નાગર।૨૪।।
અવર શબ્દ એટ્લે હેાય અથવા અવરનું પૂર્વમાં દિવાચી શબ્દ હેય અને જ્યારે જ્ઞાત્ પ્રત્યય લાગે ત્યારે અપર તુ ‰ રૂપ થાય છે.
વર્+ઞાત=પર્શ્વ+માત=પશ્ચાત રમ્યમ્, સાત: વાસ: વા-પાછળ રમ્ય છે. પાછળથી આન્ગેા અને પાછળ રહેઠાણુ છે.
ક્ષિ+{q7+ગા= ળ+વશ્ર+ાત=ક્ષિળવશ્રામ્ રમ્યમ, ભારત: વાસ: વા-દક્ષિણ એવે અપર ભાગ રમ્ય છે. દક્ષિણ એવા અપર ભાગમાંથી આવ્યા અથવા દક્ષિણ એવા અપર ભાગમાં વાસ.
वा उत्तरपदे अर्धे ॥७।२।१२५॥
અવર શબ્દ એકલા હાય અથવા બવર પછી અ શબ્દ ઉત્તર પદમાં આવેલે હાય અને દિશાવાચી શબ્દ વર શબ્દની પૂર્વમાં હાય અને અશબ્દ ઉત્તરપદમાં આવેલા હાય તા વર ના વિકલ્પે શ્ર પ્રયાગ થાય છે. વર+ગ'નું=વશ્ર+ર્ષક્=વશ્રામ્-વરાર્ધમ્-બીજો અધ ભાગ કે પાબ્લેા અધ ભા ક્ષિળ+પર+ :- ક્ષિળ+વશ્ર+શ્ર': = રક્ષિળવશ્વાર્થ:, ક્ષિળાવરા :-દક્ષિણ દિશાને
બીજો અ` ભાગ.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
