________________
૩૮૦
સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસન . “એમાં અન્ન અથ–
प्रायः अन्नम् अस्मिन् नाम्नि ॥७।१।१९४॥ પ્રથમાંત નામથી સપ્તમી અર્થમાં સત્તાનું સૂચન થતું હોય તે ૨ પ્રત્યય થાય છે. પ્રથમાંત નામ પ્રાયઃ–ઘણે ભાગે-અનરૂપ હોવું જોઈએ. ગુpવા: પ્રાય: અનન્ ચામુડાપૂર્વ=પૂડા િવમાલી-જે પૂર્ણિમાએ
ગળ્યા પુડલા મોટે ભાગે ખાવાના હેય છે તે પૂર્ણિમા–પૂનમ.
कुल्मासात् अण् ।।७।१।१९५॥ પ્રથમાંત કુમાર કે ઉન્માષ શબ્દને સપ્તમીના અર્થમાં સંજ્ઞાનું સૂચન થતું હોય તે બળ પ્રત્યય થાય છે. પ્રથમાંત નામ પ્રાયઃ અન્નરૂપ હોવું જોઈએ. कुल्मासा: कुल्माषा वा प्रायः अन्नम् अस्याम्=कौल्मासी पूर्णमासी अथवा कोल्माषी વર્ગમાણી–જે પૂર્ણિમાએ કુલ્માસ એટલે બાફેલા અડદ જેવું અન્ન મેટેભાગે ખવાય છે તે. કુમાર અને કુમાશ એમ બન્ને શબ્દ છે.
वटकाद् इन् ॥७।१।१९६॥ પ્રથમાંત વટ શબ્દને સપ્તમી અર્થમાં ન પ્રત્યય થાય છે. પ્રથમાંત નામ પ્રાયઃ અન્નરૂપ હેવું જોઈએ. વટા: પ્રાય: અનન્ મઘામ=+સ્વ7=વટરિની વીમાની-જે પૂર્ણિમાએ વડાં
મેટે ભાગે ખાવાનાં હોય છે તે. દ્રષ્ટા અથ–
साक्षाद् द्रष्टा ॥७।१।१९७॥ સાક્ષ શબ્દને દ્રષ્ટા અર્થમાં – પ્રત્યય થાય છે, જે કાઈનું નામ હેય તે. સાક્ષાત ગ્રા=સાક્ષ ફલાક્ષિ–સાક્ષી-સાક્ષાત જોનાર-સાક્ષી. સાલ એટલે સગ્નલ અર્થાત આંખવાળા. આચાર્ય શ્રીહેમચંદ્રસૂરિએ રચેલા સિદ્ધહેમચંદ્રશબ્દાનુશાસનની સ્વપજ્ઞ લઘુવૃત્તિના સાતમા અધ્યાયના પ્રથમ પાદને
સવિવેચન અનુવાદ પૂરે છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
