________________
૧૮૮
લgવૃત્તિ-છઠો અધ્યાય-પ્રથમ પાદ નાઃ પિતા, નાચઃ પુત્ર –અહીં ઘા બ્રાહ્મણ છે તેથી જાર્યા અપત્યમ્ એવા અર્થમાં લાગેલા બનણ પ્રત્યયને લેપ ન થાય તેથી પિતા તરીકે જા અને પુત્ર તરીકે જાવઃ રૂપ થાય છે.
!! ૬ ૧ ૧૪૧ પૈ || ૬ ૨ ૨૪૨ | પૈ૪ વગેરે નામોને જે યુવા અને પ્રત્યય લાગેલ હોય તો તેને લેપ થઈ જાય છે
વરાયાઅપચપૈસા પૈત્રસ્ય પામ (+ગાયન) એ અર્થમાં આવેલા Tચનગ પ્રત્યયને લોપ થઈ જતાં ત્રિઃ પિતા, વત્રઃ પુત્ર પ્રયોગ થાય પણ પૈયાના પુત્ર એ પ્રયોગ ન થાય.
રોડ મત્યમર , શાસ્ત્ર અપચ (રા િ+ ગાયન) એ અર્થમાં આવતા માયન પ્રત્યયને લોપ થઈ જતાં રાઃ વિતા, રાઃિ પુત્ર પ્રયોગ થાય પણ શાફ્રાયઃ પુત્ર એવો પ્રયોગ ન થાય.
( ૬ ૧ ૧૪૨ | પ્રાથ-રૂત્ર પર્વચા ! I ? ૪રૂ છે પ્રાચ્ય ગાત્ર અર્થમાં આવતો ફક્સ પ્રત્યય જે નામોને લાગે છે તેવાં તૌકિ - વગેરે નામે સિવાયનાં નામોને લાગેલા યુવા અર્થવાળા પ્રત્યયને લેપ થઈ જાય છે,
___पन्नागारस्य अपत्यम्=पान्नागारिः, पान्नागारे: युवा अपत्यम् (पान्नागारि+आयનy) નારિ:–અહીં માયાળુ પ્રત્યયને લેપ થવાથી નારિઃ પિતા, પન્નારિઃ પુત્રઃ એમ પ્રયોગ થાય પણ પન્ના નારાયઃ પુત્ર એવો પ્રયાગ ન થાય.
मन्थरषेणस्य अपत्यम्-मान्थरषेणिः, मान्थरषेणे: युवा अपत्यम् (मान्थरषेणि+ ૩યનq) માન્ય –અહીં કાયમનું પ્રત્યયને લપ થવાથી માણેનિઃ વિતા, મારા પુત્ર: એમ પ્રયોગ થાય પણ માન્યTચનઃ પુત્ર એવો પ્રયોગ ન થાય. સાક્ષ વિતા, સાક્ષાચાર પુત્ર:–અહીં પ્રાચ ગોત્ર અર્થમાં પુત્ર પ્રત્યય આવેલ નથી તેથી આ નિયમ ન લાગે એટલે યુવા અર્થવાળા કાચનનું પ્રત્યયને લેપ ન થાય
વરિ: પિતા, તત્વના પુત્ર:–અહીં તૌહર્તા વગેરે શબને વજેલા -હેવાથી આ નિયમ ન લાગે એટલે યુવા અર્થવાળા વાચનનું પ્રત્યય કાયમ રહ્યો.
–
૬ ૧૩ ૧૪૩ | આચાર્ય શ્રી હેમચંદ્રવિરચિત સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસનની પણ - લધુવૃત્તિના છઠા અધ્યાયના તદ્ધિત પ્રકરણના પ્રથમ પાકની ગુજરાતી વૃત્તિ તથા વિવેચનને અનુવાદ સમાપ્ત.
પ્રથમ પાદ સમાપ્ત
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
