________________
લઘુન્નત્તિ-ચતુર્થ અધ્યાય-તૃતીય પાદ ૭૫
लघोः उपान्त्यस्य ॥ ४ । ३ । ४ ॥ ત્તિ અને જીતુ સિવાયના બીજા પ્રત્યય લાગ્યા હોય ત્યારે નાટ્યુત ધાતુના ઉપાંત્ય લધુ સ્વરને અથવા હસ્વ સ્વરને ગુણ થાય છે.
લઘુ એટલે દીર્ઘ નહીં તેમ ગુરુ પણ નહીં. સંયુક્ત અક્ષરની પૂર્વને સ્વર ગુરુ ગણાય છે. મિ–ભેદવું – ટુકડા કરવા–
મિત્તા-મેરા=મેરા ભેદનારે. ઇ-ઈછવું–જો–તે ઈરછે છે–આ પ્રયોગમાં ઉપાંત્યમાં દીર્ઘ સ્વર છે, લધુ કે હસ્વ વર નથી તેથી ને ! ન થાય.
મિન+તિ=મિનત્તિ-તે ભેદે છે. – અહીં ઉપાંત્યમાં નામી નથી. પણ અ” છે તેથી મિનાતનું મેનત ન થાય " | ૪ | ૩ | ૪ |
મિયા 1 ૨ ૧ / મિત્ ધાતુને ૨૨ પ્રત્યય લાગે ત્યારે ઉપાંત્યને ગુણ થાય છે. મિત્ સ્નેહન–સ્નિગ્ધતા– નિષ્પતિ ખેતિ મે-તે ચીકણું થાય
છે. ૪૫ ૩ ૫ | બાપુ નિ જા રૂપ હ ! કાબૂ ધાતુને જાત પ્રત્યય લાગ્યો હોય તે પણ ગુણ થાય છે. નાતા–
ઝાસ્ત =જ્ઞાારિત:–જાગેલો. આ રૂપમાં ભૂતકૃદંતને કિન્ત પ્રત્યય વર્તે છે. કે ૪૫ ૩ ૬
ઋવર્ક-દરાઃ ગરિ | ૪. રૂ. ૭ | ત્રા વર્ણાત ધાતુઓ અને દર ધાતુ પછી હિન્દુ એ અણુ પ્રત્યય લાગેલો હોય તે પણ તેને ગુણ થાય છે–દને અન્ થાય છે.
અનB+મર્સ +અ+=ારત્ તે ગયો. સરકવું–ગતિ કરવી-અષ્પ+મસ્તુ=અસર+અતુ=અર7
તે સરકયો-ગયો. અ+p+-મ+નામ=મારા તે વૃદ્ધ થયો. મ+દ+જ+7=
અ =મત તેણે જોયું. (અ માટે જુઓ. ૩૪૬૧ તત્યા ૩૪૬૫
|| ૪ ૩ ! ૭ છે.
૪૫
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
