________________
લgવૃત્તિ-તૃતીય અપાય-દ્વિતીય પાદ ૪૯૧: આ શબ્દમાં અત્ ના ૩ ને લોપ થઈને બચેલો ?, મ પ્રત્યય સાથે મળી ગયેલ છે. અને મહી નો મજૂ થયો છે.
___'मी हिंसायाम्'-मीयते हिनस्ति सर्पम्-मी+ऊर-मे+ऊर मयूर (ઉણાદિ ૪ર૭) અહીં મી નો છે એમ ગુણ થયેલ છે.
મષિમહ્ય રીતે નહીં++=+ષિઃ–પૃથ્વી ઉપર સૂનારો – પાડે.
અહીં મહી ના ટ્રી ન હિ અને રશી તથા ય એ બનેને રા થયા પછી ૧ થયો છે.
“મઢ ફૂગાવામ =ષિ (ઉ|દિ ૫૪૭) અહી રૂષ પ્રત્યય છે મહિષ એટલે રાજા તથા મહિષી એટલે રાજાની મુખ્ય રાણી અથવા ભેંસ
પિરાવિશિાતમ મwાતિપશિત+કરી+મ=વિાિતા-પિશાવ –પિરિાત-માંસને ગર- ખાનારો – પિશાચ-રાક્ષસ. વિરિાત નો થયો અને મા ના માર થયો છે.
વિશ પ્રવચ–પિયા+ગા=વિરાજ (ઉણાદિ ૧૧૬) અહી પિગ્ન ધાતુને માર પ્રત્યય લાગેલ છે.
श्मशानરવાનાં શયન=શવ+શયન=માનમૂ-શબે -મુડદાં-નું શયનસૂવાનું-પોઢી જવાનું –સ્થાન મશાન – મસાણ – જ્યાં મુડદાં જુએ છે તે મસાણ - અહીં રાવ ને રમ અને રાયનના સાન થયો છે.
વૃક્ષ
ગ્રુવન્ત: સીતિ વિષત્તિ=+ત્+=ી. ઘૂસી-બેલતા બોલતા જેમાં બેસે અથવા બોલતા બોલતા થાકી જઈને જેમાં બેસે તે ઋષિઓનું આસન – અહીં ડર્ પ્રત્યય થતાં સત્ ન સ થયા પછી નારીજાતિને સૂચક પ્રત્યય લાગતાં સ થયો છે અને ત્ર ને રૃ થતાં ઘૂસી શબ્દ થયો છે. વૃષી શબ્દ પણ છે.
જૂર્વ તથા કૂવકહ્યું કે, ગિઢ વા કહ્યaઝર્વે+વ અથવા કāવિત્ર=સૂવર તથા યહૂવર-જેનું ખ – આકાશ – ઉર્વ— ઊંચું – છે અથવા જેનું વિ–કાણું -ઊર્ધ્વ છે તે તૂવર. ઉલ્ખલ કે ઉદ્દખલ–ઊખલ–ખાણિએ. આ શાદમાં પૂર્વપદના ઝર્વ શબ્દનો ડર્ કે હૂ થયો છે અને ઉત્તરપદના 4 નો અથવા વિઝનો વટ થયો છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
