________________
૩૩૨
સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસન સ્ત્રીલિંગ સૂચક ક વગેરે પ્રત્યેનું વિધાન હતો નિશ્ચાયુકવાગ્યા || ૨ ! ૪ / ૭ફા
મનુષ્ય જાતિવાચક અને અપ્રાણિજાતિવાચક એવા હસ્વ સકારાંત નામને સ્ત્રીલિંગસૂચક ૪ પ્રત્યય લાગે છે. છેડે યુ વાળા અને આદિ શકોને આ નિયમ ન લાગે.
મનુષ્યજાતિ-ફ -૩-કરુની સ્ત્રી, ત્રાવવુ+8=āહોવધૂ-બ્રહ્મબંધુની સ્ત્રી.
અપ્રાણ જાતિ—અાવુ+=માવૂડ–તુંબી અથવા તે બીની વેલ. વધુ+=ધૂ –બરડી વધૂ-વહુ-આ શબ્દ હસ્વ હકારાંત નથી તેથી ૩ ન લાગે, આરઈ-ઊંદરડી–આ શબ્દ પ્રાણીવાચી નામ લેવાથી ક ન લાગ્યો. ટુ-હોશિયાર સ્ત્રી–આ ગુણવાચી નામ છે, મનુષ્યજાતિવાચક નામ નથી તેથી ક ન લાગ્યો. અવવું. ત્રી–અધ્વર્યુની સ્ત્રી.-આ શબ્દ છે. શુ વાળા શબદ છે તે વજેલા છે. રંg –દોરડી- રજુ શબ્દને વજેલે છે.
–જડબું- આ શબદ ૨૩૫વાદ્રિ માં આવેલ છે તેથી વજે લે છે માટે ૩ ન લાગ્યા. વાત-ટૂ-કામોનાન્નિ | ૨ ા ૭૪ |
અંતમાં વાદુ શબ્દ આવેલ હોય એવા શબ્દોને, અને #શબ્દોને જે વિશેષ નામ હેય તો સ્ત્રીલિંગમાં વાપરતાં ક લાગે છે.
મઢવાદુ=મવા:–સ્ત્રીનું વિશેષ નામ છે.
કુ+૪=૪ –સ્ત્રીનું વિશેષ નામ છે-નાગની માતા.
સમuહુ+=vહટૂ–વિશેષ પ્રકારના પાત્રનું નામ છે. વૃત્ત રાહુ-ગેળ હાથવાળી સ્ત્રી–આ વિશેષ નામ નથી તેથી ક ન લાગ્યો.
+ ૨ ૪ [ ૭૪ છે ઉપમા-દિત-દિવસ–ર–વામ–ચશ્નર
૨ | ૪ | ૭૫ + આદિમાં–પૂર્વ પદમાં–ઉપમાનવાચી શબ્દ હોય એવા સમાસવાળા તથા આદિમાં–પૂર્વપદમાં–સદિત, સંત, સë, રા, રામ, સ્ત્રહ્મ શબ્દો હોય એવા સમાસવાળા ફ શબ્દને સ્ત્રીલિંગમાં વાપરતાં મ પ્રત્યય લાગે છે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
