________________
સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસન
वेयुवोऽस्त्रियाः ॥ १|४|३०|
જેમને
છેડે દી રૂં છે અને દીર્ધ છે એવા સાલગી જ શબ્દોને અહીં લેવાના છે. જેમને હેડે આવેલા ને બદલે ‘' મેલાતે હાય તથા જેમને હેડે આવેલા 'ને બદલે ‘વ્' ખેલાતા હૈાય તેવા સ્ત્રીલિંગી જ દીધું ફેંકારાંત તથા દીર્ઘ કારાંત શબ્દાને લાગેલા એકવચનના ક્તિ પ્રત્યયેાને બદલે એટલે ચતુથી ના ઢે, પરંચમીના સ, પૃથ્વીના સ્ અને સપ્તમીના દિ પ્રત્યયને બદલે અનુક્રમે વિકલ્પે હૈં, માત્, વાસ તથા તામ ખેલવાના છે. ફૈ-ì, ઢાસ-ચાક્ અને વામ-ામ્ સમજવા.
આ પ્રત્યયે પણ
રૂ નિશાનવાળા છે એટલે તેને ઉત્ સમજવા.
૧૧૮ ]
- ૐ ऊ છે.
‡ - સ - ૐ – ≈ત્તિ ~
श्री + ए
* + ૬
=
श्री + ऐ = શ્રિયે અથવા ત્રિચે—શ્રી-લીને માટે. * + પે વે અથવા ધ્રુવ-ભવાં માટે. = શ્રી + બાસ્ = શ્રિયા: અથવા ત્રય:---શ્રી-લક્ષમીથી * + R = l + ૭ ્ = વાઃ અથવા કુર્વે:- ભવાંથી, સ = {દ્રા; અથવા શ્ર—લદમીનું
શ્ર
+
સ્
- હસ્ શ્રી + કન્યૂ = શ્રી +
=
ૐ - Sસ્ - + + સ = ચૂ +
‡ - f≈ - શ્રી + ૐ ક. ~ ૐ - + $ =
કુવાઃ અથવા યઃ— ભવાંનું.
? = શ્રી + કામ = {યામ અથવા ચિ——લક્ષ્મીમાં. + મ = કુવા, અથવા દિ—ભવાંમાં.
લૂમીને
એ જ પ્રમાણે રિશ્રિયે અથવા ક્ષત્રિયે અને હૈિં અથવા અતિવે વગેરે રૂપે! સફ્ળને સાધી લેવાં. થિયે, ચિદુત્તા ટપી જનારા-કાઈ ગુણ વડે લમીથી ચડિયાતા-પુરુષ માટે કે સ્ત્રી માટે. પ્રતિકુā, ત્રિ-વજ્રપણાના ગુણને લીધે ભવાંને પણ ટપ જનારા પુરુષ માટે કે સ્ત્રી માટે. ભવાં આંખની ઉપરના ભાગ---- તેણુ.
શ્રી શબ્દ દીધ કારાંત તેા છે પણ તેના હૂઁ'ને ' ખેલાતા નથી તેથી તેનુ ભાષ્યે એવુ. એક જ રૂપ થાય. પણ માન્ધ્ય, હિયે એવાં એ રૂપ ન જ થાય.
મૂળસૂત્રમાં અશ્રિયા' શબ્દ મૂકેલા છે તે એવું સૂચન કરે છે કે આ નિયમ હ્રીઁ શબ્દને ન લગાડવા. તેથી ‘હ્રૌ’ શબ્દનુ સિયે એવુ એક જ રૂપ થાય, પણ યેિ, દિચ' એવાં એ રૂપ ન થાય. હ્રીઁ + ૬ = સ્ત્રી + 0 = स्त्रियै સ્ત્રી માટે. (જુએ ૧ાકાર) ૧|૪|રૂન
-
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
