Dharmna Pado Dhammapada

SR No.: 004695
Original Sutra Author: N/A
Author: Bechardas Doshi
Publisher: Sastu Sahityavardhak Karyalay Mumbai
Publication Year: 1946
Total Pages: 194
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Literature
File Size: 7 MB

Page 25

૨૪
છે. પહેલી ગાથામાં દુઃખ વિશે અને બીજી ગાથામાં સુખ વિશે; એ જ પ્રમાણે, ત્રીજી ગાથામાં વૈરની અશાંતિ વિશે અને ચોથી ગાથામાં વિરની શાંતિ વિશે; સાતમી ગાથામાં મારના પ્રભાવ વિશે અને આઠમી ગાથામાં મારના અસામર્થ્ય વિશે વર્ણવેલું છે; અર્થાત ગાથાના યમક (જેડી) દ્વારા પ્રથમ વર્ગમાં વિષય વર્ણન કરેલ છે, માટે તેનું નામ યમવર્ગ,' બીજા “અપ્રમાદવગ'નો વિષય તેના નામ દ્વારા જ જાણીતો છે. ત્રીજા “પુષ્પવર્ગ'માં બધી થઈને સેળ ગાથાઓ છે, તેમાં માત્ર સાતમી અને ચૌદમી એ બે ગાથા સિવાય બાકીની બધી ગાથાઓમાં “પુષ્પ” શબ્દનો કોઈને કોઈ પ્રકારે ઉલ્લેખ આવે છે; એટલે આ વર્ગમાં ઉપમા તરીકે “પુષ્પ' શબ્દનો ઉપયોગ છે, તેમ તેના ખરા અર્થમાં પણ તેનો પ્રયોગ (ગા. ૬) છે; તથા “કામદેવનાં શસ્ત્રો” અર્થમાં અને “વાસના” અર્થમાં પણ તે અહીં વપરાયેલો છે અને જ્યાં “પુષ્પ” શબ્દને ચોકખો ઉલ્લેખ નથી, ત્યાં પણ સુગંધવાળી વસ્તુઓની હકીકત આવેલી છે, એટલે આ વર્ગનું નામ “પુષ્પવર્ગ ગોઠવ્યું જણાય છે. આ વર્ગમાં આવેલી છઠ્ઠી ગાથા વર્ગના પ્રચલિત ભાવમાં બરાબર ગોઠવાતી નથી; પરંતુ સંગ્રહકારે તેમાં “પુષ્પ” શબ્દ આવેલે જોઈને તેને આ વર્ગમાં ગોઠવી દીધી લાગે છે. પાંચમા વર્ગની સોળ ગાથાઓમાં “બાલ’ શબ્દના ઉલ્લેખવાળી વધારે ગાથાઓ છે; એટલે આ વર્ગને “બાલવ' કહેલો જણાય છે. છઠ્ઠા વર્ગની ગાથાઓમાં પંડિતેના આચરણ વિશેની હકીકતો બતાવેલ છે અને તેમાં કઈ કઈ ગાથામાં
પંડિત' શબ્દનો ઉલ્લેખ પણ છે તેથી એનું નામ “પંડિતવર્ગ' કલ્પેલું લાગે છે. આઠમા વર્ગની ગાથાઓમાં સહસ્ત્ર અને શત સંખ્યા આપીને જે કહેવાનું છે, તે કહી બતાવેલ છે. અને પ્રારંભની ગાથામાં “સહસ્ત્ર' શબ્દનો ઉલ્લેખ પણ છે; માટે એનું નામ “સહસ્ત્રવર્ગ' રાખેલું હોઈ શકે. નવમ નાગવર્ગ: નાગ એટલે હાથી. “હાથી યુદ્ધમાં વિશેષ કામ આવે છે'. “હાથી વનમાં એકલે ફરે છે”, એનું રૂપક કરીને સાધકે “હાથી' જેવા થવાની વૃત્તિ રાખવી એ સૂચના આ વર્ગમાં છે; માટે આનું નામ નાગવર્ગ. નાગ' ઉપરાંત અહીં હાથી” અર્થના બીજા “કુંજર” “માતંગ' “હસ્થી” શબ્દો પણ