________________
વિનયદ્વાત્રિંશિકા|શ્લોક-૨૯
અન્વયાર્થ :
વિના સાધનસન્નિધિમ્=સાધનની સંનિધિ વગર=મહાનિધાનના ગ્રહણવિષયક ઉચિત ઉપચારરૂપ સાધનની સંનિધિ વગર, યથા મજ્ઞાનિધાનસ્ય=જે પ્રમાણે મહાતિધાનનું ગ્રહણ અતિદોષ માટે છે=મૃત્યુ માટે છે, તે પ્રમાણે વિનયં વિના=વિનય વગર, શ્રુતસ્ય અત્તિ પ્રદ્દળ=શ્રુતનું પણ ગ્રહણ અતિવશેષાવ= અતિદોષ માટે છે=સંસારના પરિભ્રમણનું કારણ છે. ।।૨૯।। શ્લોકાર્થ :
સાધનની સંનિધિ વગર=મહાનિધાનના ગ્રહણવિષયક ઉચિત ઉપચારરૂપ સાધનની સંનિધિ વગર, જે પ્રમાણે મહાનિધાનનું ગ્રહણ અતિદોષ માટે છે=મૃત્યુ માટે છે, તે પ્રમાણે વિનય વગર શ્રુતનું પણ ગ્રહણ અતિદોષ માટે છે=સંસારના પરિભ્રમણનું કારણ છે. ૨૯લ્લા ભાવાર્થ :
૫૭
મહાનિધાન પ્રાયઃ દેવોથી અધિષ્ઠિત હોય છે, અને તેવા નિધાનને ગ્રહણ કરવા માટે પ્રવૃત્ત પુરુષ તે દેવના કોપના નિવારણ માટે ઉચિત ઉપાયનું સંનિધાન કર્યા વગર અર્થાત્ ઉચિત ઉપાયનું સેવન કર્યા વગર જો તે નિધાનને ગ્રહણ કરવા માટે યત્ન કરે, તો કુપિત થયેલા એવા દેવ તેનો વિનાશ કરે છે. તેમ જે સાધક આત્મકલ્યાણ માટે શ્રુતગ્રહણ અર્થે પ્રવૃત્તિ કરે છે, આમ છતાં ઉચિત વિનયપૂર્વક શ્રુત ગ્રહણ ન કરે તો અતિદોષની પ્રાપ્તિ થાય છે.
આશય એ છે કે શ્લોક-૨૨માં વિનય સમાધિના જે ચાર ભેદો બતાવ્યા, તે પ્રમાણે જો સાધુ ગુરુ આદિનો ઉચિત વિનય કરીને શાસ્ત્ર ભણવા માટે યત્ન કરે, અને શાસ્ત્ર ભણતી વખતે સમ્યક્ અવધારણ માટે ઉપયુક્ત થઈને યત્ન કરે, . સમ્યક્ બોધ થાય છે, અને સમ્યક્ બોધ થયા પછી મદના ત્યાગપૂર્વક તે શ્રુત અનુસાર ઉચિત આચરણા કરે તો શ્રુતનો વિનય થાય છે; અને તે વિનયમાં ક્યાંય કચાશ રહે તો તેટલા અંશમાં શ્રુતનું સમ્યક્ ફળ મળતું નથી, ઊલટું ગુણવાન પુરુષના ઉચિત વિનય વગર શ્રુતનો અભ્યાસ કરે તો શ્રુતનો
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
