Page Text
________________
વિનય દ્વાચિંશિકા/બ્લોક-૨૭-૨૮
પપ સંક્ષેપથી એ પ્રાપ્ત થાય કે (૧) વિનયપૂર્વક શાસ્ત્રઅધ્યયન કરવામાં આવે અને શાસ્ત્ર જે તાત્પર્યમાં છે, તે તાત્પર્યનો યથાર્થ બોધ કરવા માટે સમ્યફ યત્ન કરવામાં આવે, તો અધ્યયનકાળમાં ભગવાનના વચનનો વિનય થાય છે; પરંતુ જો યથાર્થ બોધ કરવા માટે સમ્યગૂ યત્ન ન કરવામાં આવે તો ભગવાનના વચન પ્રત્યે અનાદર થાય છે. વળી, (૨) બોધ કર્યા પછી સર્વ શક્તિથી તે બોધ અનુસાર તપ-સંયમની આચરણા કરવામાં આવે તો તે બોધને જીવનમાં સમ્યક પરિણમન પમાડવાના વિષયમાં ભગવાનના વચનનો વિનય થાય છે, અને જો શક્તિ અનુસાર તપ-સંયમમાં ઉદ્યમ ન કરવામાં આવે તો ભગવાનના વચનનો તેટલા અંશમાં અનાદર થાય છે. વળી, (૩) તપ-સંયમમાં કરાતો યત્ન અસંગભાવની પ્રાપ્તિનું કારણ બને તે પ્રકારે ન કરવામાં આવે તો તપ-સંયમની આચરણાકાળમાં ભગવાનના વચન અનુસાર લક્ષ્યવેધી યત્ન કરવાને અનુકૂળ વીતરાગનો વિનય થતો નથી, પરંતુ તપ-સંયમના યત્નથી અસંગભાવની પરિણતિ ઉલ્લસિત થાય તે રીતે યત્ન કરવામાં આવે તો લક્ષ્યવેધી યત્ન કરવાને અનુકૂળ વીતરાગનો વિનય થાય છે.
તેથી એ ફલિત થાય કે શાસ્ત્ર ભણવાની ક્રિયાથી માંડીને અસંગભાવની પરિણતિ સુધીના સર્વ યત્નમાં જો વિનયનું અનુસરણ હોય તો તે સર્વ પરિણતિ વીતરાગતાનું કારણ બને છે, અને કોઈપણ પ્રવૃત્તિમાં વિનયનું અનુસરણ ન હોય તો તે પ્રવૃત્તિ ઉત્તરની પરિણતિનું કારણ બનતી નથી. જેમ વિનયપૂર્વક અધ્યયન ન કરવામાં આવે તો સમ્યક્ બોધ થતો નથી, વળી સમ્યક્ બોધ થયા પછી તે બોધ અનુસાર સમ્યક યત્ન ન કરવામાં આવે તો વિનયના અભાવના કારણે તે શ્રુતનો બોધ ઉત્તરની ચારિત્રની પરિણતિનું કારણ બનતો નથી. માટે યોગમાર્ગની સર્વ પ્રવૃત્તિઓમાં વિનયનું અનુસરણ છે, માટે વિનય મુખ્ય છે. રિલા અવતરણિકા - યોગમાર્ગમાં વિનયનું માહાભ્ય બતાવે છે – શ્લોક –
दोषाः किल तमांसीव क्षीयन्ते विनयेन च । प्रसृतेनांशुजालेन चण्डमार्तण्डमण्डलात् ।।२८।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004689 |
| Book Title | Vinay Dvantrinshika |
| Original Sutra Author | Yashovijay Upadhyay |
| Author | Pravinchandra K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 82 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Yoga |
| File Size | 3 MB |