Vinay Dvantrinshika

SR No.: 004689
Original Sutra Author: Yashovijay Upadhyay
Author: Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2008
Total Pages: 82
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Yoga
File Size: 3 MB

Page 37

વિનયદ્વાત્રિંશિકા|શ્લોક-૭-૮
પૂર્વમાં વર્ણન કરાયેલા તેર ભેદોના વિષયમાં અનાશાતનાથી=સર્વથા અહીલતાથી, ભક્તિથી=ઉચિત ઉપચારરૂપ ભક્તિથી, બહુમાનથી=અંતરંગ ભાવપ્રતિબંધરૂપ બહુમાનથી, વર્ણનથી=સદ્ભૂત એવા ગુણોના કીર્તનથી, બીજા પ્રકારનો=અનાશતનાત્મક ઔપચારિક વિનય બાવન પ્રકારનો કહેવાયો છે; કેમ કે તેર પદોને=શ્લોક-૭માં કહેવાયેલાં તેર પદોને, ચાર વડે ગુણવામાં યથોક્ત સંખ્યાનો લાભ છે–બાવન સંખ્યાનો લાભ છે. ।।૮।।
૧૮
ભાવાર્થ :
તીર્થંકરો યોગમાર્ગના પ્રરૂપક છે અને તીર્થની સ્થાપના કરીને જગત ઉપર મહાન ઉપકાર કરનારા છે. વળી, પોતે વીતરાગ સર્વજ્ઞ છે અને નજીકમાં સિદ્ધ અવસ્થાને પામનારા છે. તે રૂપે તીર્થંકરની ઉપસ્થિતિ કરીને (૧) પોતાના દ્વારા તેઓના કોઈ ગુણનો અપલાપ ન થાય તે રીતે આશાતનાનો પરિહાર કરવાથી, (૨) ગુણવાન એવા જગત્ગુરુ પ્રત્યે ઉચિત ઉપચારરૂપ ભક્તિ ક૨વાથી, (૩) તેમના ગુણો પ્રત્યે અંતરંગ ભાવથી પ્રીતિ ધારણ કરવા રૂપ બહુમાનથી અને (૪) તેમના વાસ્તવિક ગુણોનું ઉચિત સ્થાને વર્ણન કરવાથી ચાર પ્રકારનો અરિહંતોનો અનાશાતનાત્મક ઉપચારવિનય થાય છે. તે રીતે સિદ્ધ ભગવંત આદિ અન્ય ૧૨ પુરુષોમાં પણ અનાશાતનાદિ ચાર ચાર પ્રકારનો અનાશાતનાત્મક ઉપચારવિનય થાય છે. તેથી ઉપચારવિનયના બાવન ભેદોની પ્રાપ્તિ થાય છે. વળી, સિદ્ધ ભગવંતોની ઉપસ્થિતિ સર્વકર્મરહિત, દેહરહિત, મોહથી અનાકુળ એવા કેવળજ્ઞાન-કેવળદર્શનમય સ્વરૂપે થાય છે.
વળી, તેઓના સ્વરૂપવિષયક સંદેહ કરવાથી કે તેમના સ્વરૂપને જાણવા પ્રત્યેની ઉપેક્ષા આદિ ભાવોથી આશાતના થાય છે. તેનો પરિહાર કરીને વારંવાર સિદ્ધ ભગવાનના સ્વરૂપને ઉપસ્થિત કરવામાં આવે, વળી, તેમનું સ્મરણ કરીને ઉચિત ઉપચારરૂપ ભક્તિથી આદર કરવામાં આવે અર્થાત્ તેમનું સ્મરણ કરી બે હાથ જોડીને મસ્તક આદિ નમાવીને તેમના પ્રત્યે ભક્તિની વૃદ્ધિ થાય તેવો યત્ન કરવામાં આવે, અને તેમના નિર્મળ સ્વરૂપ પ્રત્યે અંતરંગ પ્રીતિ ઉલ્લસિત થાય તે પ્રકારે બહુમાન કરવામાં આવે, અને સિદ્ધ અવસ્થામાં વર્તતા આત્માઓના સદ્ભુત ગુણોનું વારંવાર કીર્તન ક૨વામાં આવે તો તેમનો વિનય