________________
૧૬
વિનય દ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૬, ૭-૮ સ્કુરણના વ્યાપારરૂપ જ્ઞાનાદિવિનય છે. અને તીર્થંકર આદિ પુરુષોને અવલંબીને થતો કાયનો વ્યાપાર, વચનનો વ્યાપાર કે મનનો વ્યાપાર તે પ્રતિરૂપ યોગથી થતો ઉપચારવિનય છે, કેવલજ્ઞાન થયા પછી “આ કેવલી છે” તેવું કોઈને જ્ઞાન ન હોય ત્યારે કેવલી પૂર્વની જેમ ગુરુ આદિને વંદના કરતા હોય ત્યારે કેલીને પણ પ્રતિરૂપ વિનય છે. તે સિવાય કેવલીને અપ્રતિરૂપ વિનય છે. અપ્રતિરૂપ વિનય એટલે વીતરાગભાવને અનુકૂળ થતો આત્માનો વ્યાપાર, અને કેવલી વીતરાગ હોવાથી સહજ વીતરાગભાવમાં વર્તે છે. તેથી પૂર્વમાં અવતરાગભાવથી બંધાયેલાં કર્મો વીતરાગભાવના પરિણામથી નાશ પામે છે. તેથી કેવલીને અપ્રતિરૂપ વિનય છે. III અવતરણિકા –
શ્લોક-૩માં ઉપચારવિનય બે પ્રકારનો છે, તેમ બતાવેલ. તેમાં પ્રતિરૂપ યોગથી થતો ઉપચારવિનય અત્યાર સુધી બતાવ્યો. હવે અનાશાતના રૂપ ઉપચારવિનય બતાવતાં કહે છે – બ્લોક :
अर्हत्सिद्धकुलाचार्योपाध्यायस्थविरेषु च । गणसङ्घक्रियाधर्मज्ञानज्ञानिगणिष्वपि ।।७।। अनाशातनया भक्त्त्या बहुमानेन वर्णनात् ।
द्विपञ्चाशद्विधः प्रोक्तो द्वितीयश्चौपचारिकः ।।८।। અન્વયાર્ચ -
જ ગતિદ્ધિત્તાવાર્થોપાધ્યાયવરેપુ=અને અરિહંત, સિદ્ધ, કુલ, આચાર્ય, ઉપાધ્યાય, સ્થવિરોમાં, સક્રિય જ્ઞાનજ્ઞાનિર્વિપિકગણ, સંઘ, ક્રિયા, ધર્મ, જ્ઞાન, જ્ઞાની અને ગણિમાં પણ=ગણાધિપતિમાં પણ. Iકા
નારીતિનથી=અનાશાતનાથી, મવચા=ભક્તિથી, વહુમાનેન બહુમાનથી, વના=વર્ણનથી ગુણોની પ્રશંસાથી, દ્વિતીચડ્યોપરિવા=બીજો ઔપચારિક વિનય, દિપડ્યાશક્તિ બાવન ભેદવાળો, પ્રોવત: કહેવાયેલો છે. Iટા
અના
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
