________________
૩૭
યોગવિવેકદ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૧૨ ટીકાર્ચ -
દ્વિતીય ..... દ્વિતીયપ્રદi, દ્વિતીય અપૂર્વકરણમાં પ્રથમ તાત્વિક થાય છે, એ પ્રકારના શ્લોકના કથનમાં, ગ્રંથિભેદનું કારણ પ્રથમ અપૂર્વકરણના વ્યવચ્છેદ માટે દ્વિતીયનું ગ્રહણ છે.
અહીં પ્રશ્ન થાય કે પ્રથમ અપૂર્વકરણનો વ્યવચ્છેદ કેમ કર્યો ? તેથી ગ્રંથકારશ્રી કહે છે –
પ્રથમે ..... સમવિદ્રઃ | પ્રથમમાં=પ્રથમ અપૂર્વકરણમાં, અધિકૃત સામર્થ્યયોગની અસિદ્ધિ છે=ક્ષયોપશમભાવના ધર્મોના ત્યાગરૂપ અધિકૃત સામર્થ્યયોગની અસિદ્ધિ છે. તેથી પ્રથમ અપૂર્વકરણનો વ્યવચ્છેદ કરવા માટે દ્વિતીય અપૂર્વકરણનું ગ્રહણ છે, એમ અવય છે.
વળી તેમાં=ગ્રંથિભેદકાલીન થના પ્રથમ અપૂર્વકરણમાં, અપૂર્વકરણનું પૂર્વે નહિ થયેલા એવા ગ્રંથિભેદાદિ ફળ વડે અભિધાન હોવાથી ત્યાં પણ સામર્થ્યયોગ છે, આમ છતાં અધિકૃત સામર્થ્યયોગ નથી, એમ અવય છે; (અને પ્રથમ અપૂર્વકરણ ગ્રંથિભેદાદિ ફળવાળો છે અને તેનાથી સમ્યકત્વ પ્રાપ્ત થાય છે, અને તે સમ્યકત્વ પ્રશમાદિ લિંગવાળું છે અને તે પ્રશમાદિ લિંગો પ્રશમ, સંવેગ, નિર્વેદ, અનુકંપા અને આસ્તિક્યની અભિવ્યક્તિ
સ્વરૂપ તત્ત્વાર્થશ્રદ્ધાનરૂપ સમ્યગ્દર્શન છે, એ પ્રકારના તત્ત્વાર્થના વચનથી નક્કી થાય છે;) પ્રાધાન્ય પ્રમાણે આ ઉપચાસ છે=શમસંવેગાદિતા ક્રમનો ઉપચાસ છે અને લાભ પશ્ચાતુપૂર્વીથી છે, એ પ્રમાણે સમયના જાણનારાઓ કહે છે.
અહીં ટીકામાં તત્રસજ્ઞતપૂર્વન્શિમેકિન્ટેનામધાનાત્ ત્યારપછી યથાપ્રધાન્યમયમુપચાસ: પાઠ છે, ત્યાં વચ્ચે અમુક પાઠ છૂટી ગયો લાગે છે, એ પ્રમાણે સંભાવના છે. તેથી સંભવિત પાઠ યોગદૃષ્ટિ શ્લોક-૧૦ના આધારે લઈને ટીકાર્યમાં તેનો અર્થ ( ) માં મૂકેલ છે.
વારુશ્ય પાનુપૂર્થી - અહીં વાક્ય ના સ્થાને નમગ્ન પાઠની સંભાવના છે અને તે મુજબ અર્થ કરેલ છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
