Page Text
________________
૮૦
માર્ગદ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૨૮ બતાવેલ બે પ્રકારના માર્ગની આચરણા સ્વરૂપ પ્રથમ સર્વવિરતિરૂપ માર્ગમાં રહેલા નથી, અને સર્વવિરતિરૂપ પ્રથમ માર્ગને અત્યંત અભિમુખ એવા ઉત્તમ શ્રાવકરૂપ બીજા માર્ગમાં પણ રહેલા નથી, પરંતુ તે બંને કરતાં પણ નીચલી ભૂમિકાવાળા ત્રીજા પ્રકારના માર્ગમાં સંવિગ્નપાક્ષિકો રહેલા છે. તેમાં યુક્તિ આપે છે કે જેમ સાધુની આચરણાથી કોઈક યોગમાર્ગમાં પ્રવૃત્તિ કરે તો અવિસંવાદી પ્રવૃત્તિનો સંભવ છે અર્થાત્ યોગમાર્ગની સમ્યક્ પ્રવૃત્તિનો સંભવ છે; વળી શ્રાવકની સમ્યગું આચરણાને જોઈને કોઈ યોગમાર્ગની પ્રવૃત્તિ કરે તો અવિસંવાદી પ્રવૃત્તિનો સંભવ છે; તેમ સંવિગ્નપાક્ષિકની આચરણા જોઈને કોઈ યોગમાર્ગમાં પ્રવૃત્તિ કરે તો પણ અવિસંવાદી પ્રવૃત્તિનો સંભવ છે.
આશય એ છે કે સુસાધુઓ ભગવાનના વચનના સ્મરણપૂર્વક અત્યંત સંવેગગર્ભ સંયમની પ્રવૃત્તિઓ કરે છે, તેથી તેમની તે પ્રવૃત્તિઓને જોઈને કોઈ તેમની પ્રવૃત્તિઓનું અનુસરણ કરે તો તેમને પણ અત્યંત સંવેગગર્ભ સંયમના માર્ગની પ્રાપ્તિ થાય. વળી શ્રાવકો પણ સાધુપણાની શક્તિ નહીં હોવા છતાં સ્વભૂમિકાનુસાર અત્યંત સંવેગગર્ભ આવશ્યકાદિ કે જિનપૂજાદિ પ્રવૃત્તિઓ કરે છે, અને તેમની તે પ્રવૃત્તિઓને જોઈને કોઈ તેમની પ્રવૃત્તિઓનું અનુસરણ કરે તો તેમને પણ અત્યંત સંવેગગર્ભ એવા શ્રાવકાચારની પ્રાપ્તિ થાય; તેમ સંવિગ્નપાક્ષિકો પણ સ્વભૂમિકા અનુસાર અત્યંત સંવેગગર્ભ આવશ્યકાદિ ક્રિયાઓ કરે છે, શુદ્ધ પ્રરૂપણા કરે છે, સુસાધુઓની ભક્તિ કરે છે અને તેમની તે પ્રવૃત્તિ જોઈને કોઈ તેમનું અનુસરણ કરે તો તેમને પણ આ ત્રીજા પ્રકારના યોગમાર્ગની પ્રાપ્તિ થાય. તેથી સંવિગ્નપાક્ષિકરૂપ ત્રીજો માર્ગ છે.
અહીં પ્રશ્ન થાય કે સંવિગ્નપાક્ષિક સંયમના આચારમાં શિથિલ છે, તેથી તેમની આચરણાને યોગરૂપ કેમ કહી શકાય ? તેથી કહે છે –
સંવિગ્નપાક્ષિકને યોગમાર્ગનો અસંભવ નથી; કેમ કે સંવિગ્નપાક્ષિકનું ચિત્ત મૈત્રાદિભાવોથી સંવલિત છે, અને ચારિત્રાચારની ક્રિયાઓ સ્વશક્તિ અનુસાર કરે છે, તેથી વૃત્તાદિમાન છે=ચારિત્રની આચરણાવાળા છે; અને શુદ્ધ પ્રરૂપણા કરનારા છે, તેથી સુસાધુની જેમ તેમની ભૂમિકાનુસાર અધ્યાત્માદિ પ્રવૃત્તિનો અબાધ છે અર્થાત્ સુસાધુમાં સર્વવિરતિરૂપ અધ્યાત્મ છે, એવું અધ્યાત્મ જોકે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004663 |
| Book Title | Marg Dvantrinshika |
| Original Sutra Author | Yashovijay Upadhyay |
| Author | Pravinchandra K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 108 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Yoga |
| File Size | 4 MB |