________________
માર્ગદ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૧-૨ વચન અને સંવિગ્ન-અશઠ ગીતાર્થની આચરણા છે. તેથી તે ઉભયરૂપ માર્ગ છે. જે સર્વવિરતિનો માર્ગ છે તેથી તેની પૂર્વભૂમિકામાં રહેલા દેશવિરતિધર, સમ્યગ્દષ્ટિ કે અપુનબંધક જીવો જે પ્રવૃત્તિ કરે છે, તે પ્રવૃત્તિને કહેનાર વચનને અહીં માર્ગરૂપે ગ્રહણ કરેલ નથી; કેમ કે દેશવિરતિ સુધીના જીવો મોક્ષમાર્ગને સંપૂર્ણ અનુકૂળ પ્રવૃત્તિ કરનારા નથી, પરંતુ સર્વવિરતિની પ્રવૃત્તિને અનુકૂળ શક્તિસંચય થાય તેવી પ્રવૃત્તિ કરનારા છે. માટે તેઓની પ્રવૃત્તિ માર્ગ નથી, પરંતુ માર્ગની પ્રાપ્તિનું કારણ છે; અને મોહના ઉન્મેલનને સંપૂર્ણ અનુકૂળ પ્રવૃત્તિને બતાવનાર જે ભગવાનનું વચન, અને સંવિગ્ન-અશઠ ગીતાર્થની આચરણા છે. તેને અહીં “માર્ગ શબ્દથી ગ્રહણ કરેલ છે, જે માર્ગને સર્વવિરતિધર સાધુઓ સેવે છે. III અવતરણિકા -
પૂર્વમાં બે પ્રકારનો માર્ગ બતાવ્યો, ત્યાં કોઈક કહે કે સર્વજ્ઞએ કહેલ વચન માર્ગ બની શકે, સર્વજ્ઞ સિવાય કોઈ છદ્મસ્થતી આચરણા માર્ગ બને નહીં. માટે બીજા પ્રકારનો માર્ગ સ્વીકારવો ઉચિત નથી. તેથી કહે છે - શ્લોક :
द्वितीयानादरे हन्त प्रथमस्याप्यनादरः ।
जीतस्यापि प्रधानत्वं साम्प्रतं श्रूयते यतः ।।२।। અન્વયાર્થઃ
દ્વિતીયાના દ્વિતીયના અનાદરમાં દત્ત !=ખરેખર ! પ્રથમ સ્થાપિ=પ્રથમવો પણ ભગવાનના વચનનો પણ અનાવર =અનાદર છે; ત =જે કારણથી સામ્રતં વર્તમાનકાળમાં ગીતસ્થાપિ જીતનું પણ જીતાચારનું પણ પ્રથાનā= પ્રધાનપણું શૂયતે–સંભળાય છે. પરા શ્લોકાર્થ :
દ્વિતીયના શિષ્ટાચારના અનાદરમાં ખરેખર ! પ્રથમનો પણ ભગવાનના વચનનો પણ અનાદર છે; જે કારણથી વર્તમાનકાળમાં જીતાચારનું પણ પ્રધાનપણું સંભળાય છે. રા.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
