________________
૫૩
દેશનાહાસિંચિકા/બ્લોક-૧૭ ટીકા -
विनेति-एतद्-भावनाज्ञानं विना, नूनं निश्चितं, धर्मधीरपि=धर्मबुद्धिरपि, न श्रिये चारित्रलक्ष्म्यै प्रभवति, गृहीतो ग्लानभैषज्यप्रदानस्य अभिग्रहो 'ग्लानाय मया भैषज्यं दातव्यमित्येवंरूपो यैस्तेषु इव अज्ञेषु पूर्वापरानुसन्धानવિશજોષ' પાછા ટીકાર્ય :
માવનાને ...... પૂર્વોપરાનુસંથાવિત્નg | આના વિના=ભાવતાજ્ઞાન વિના, ધર્મધી પણ ધર્મબુદ્ધિ પણ, નૂનંનિશ્ચિત, લક્ષ્મી માટે નથીચારિત્રલક્ષ્મી માટે સમર્થ થતી નથી. કેવા જીવોમાં ધર્મબુદ્ધિ ચારિત્રની નિષ્પત્તિનું કારણ બનતી નથી, તે બતાવે છે - ગ્રહણ કરાયો છે ગ્લાનને ઔષધપ્રદાનનો અભિગ્રહ જેમના વડે= મારે ગ્લાનને ઔષધ આપવું જોઈએ એવા પ્રકારનો ગ્રહણ કરાયો છે અભિગ્રહ જેમના વડે, તેઓમાં જેમ, પૂર્વાપર-અનુસંધાનવિકલ એવા અજ્ઞ પુરુષોમાં ધર્મબુદ્ધિ પણ ચારિત્રલક્ષ્મી માટે નથી, એમ અવય છે. ૧થા ભાવાર્થ :ભાવનાજ્ઞાન વગરના જીવોની ધર્મબુદ્ધિ પણ અવિવેકયુક્ત :
ઘણાં શાસ્ત્રો ભણેલા હોય, તોપણ પ્રમાણ અને નયથી બોધ કરીને ભગવાનનાં વચનોથી ભાવિત થવા માટે જેઓએ ઉદ્યમ કર્યો નથી, તેવા જીવો ભાવનાજ્ઞાનસંપન્ન નથી, અને ભાવનાજ્ઞાન જેઓમાં પ્રગટ્યું નથી, તેવા જીવો શાસ્ત્રનાં વચનોનું પૂર્વાપર અનુસંધાન કરી શકતા નથી, તેથી અજ્ઞ છે.
જેમ કોઈ પુરુષે “મારે ગ્લાનને ઔષધ આપવું' એ પ્રકારનો અભિગ્રહ ધર્મબુદ્ધિથી ગ્રહણ કરેલ હોય, અને તે અભિગ્રહનો પરમાર્થ શું છે તે જાણતો ન હોય, ત્યારે જો તે પુરુષને કોઈને ષધ આપવાનો પ્રસંગ પ્રાપ્ત ન થાય તો મને મહાત્માનો લાભ મળ્યો નહીં' એ પ્રકારે ખેદ કરે છે; પરંતુ ગ્લાનની વૈયાવચ્ચને કહેનારા ભગવાનના વચનના પરમાર્થને જાણતો નથી. તેમ ભાવનાજ્ઞાન વિકલ અજ્ઞ પુરુષ પણ શાસ્ત્રના પરમાર્થને જાણતો નથી, અને તેવો પુરુષ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
