________________
સાધકનું સમાધાન
સળગી ઊઠે છે. એ આગ, એ દાવાનલ સાધકનો જુસ્સો છે, દિવ્ય બળ છે, એને ચેન નથી, વિશ્રામ નથી, વિલંબ પોષાતો નથી, ધીરજ પાલવે તેમ નથી. એ પોતે સળગતી આગનો પુંજ બને છે. પ્રબળ દાવાનળ બને છે અને પ્રતિપળે એ દાવાનલ ઉગ્ર સ્વરૂપ ધારણ કરતો જાય છે, આ જ અપૂર્વકરણ છે. કારણ કે હવે જ એ વાસનાગ્રંથિ સામે આવીને ઊભો છે અને ગ્રંથીની પેલી પારની વિશ્વ ચેતનાને એ નીરખી રહ્યો છે અને એ વિશ્વ ચેતનાનું આકર્ષણ એના ધૈર્યને ડગમગાવી દે છે. ત્યારે એ જોરદાર ગર્જના કરી ઊઠે છે. જવા ઘો, જવા દ્યો અને વિશ્વ ચેતનાના એ નિરવધિ સિંધુમાં ઝીલવા ઘો અને ત્યારે વાસનાગ્રંથિ પડકાર ફેંકે છે, બિલકુલ નહિ, નહિ જવાય, અનંતકાલીન આ વ્યવસ્થા છે અને આ જ ચોકઠામાં અનંતકાલ વીત્યો છે ને આમ જ વ્યતીત કરવો પડશે માટે મૌન લ્યો.
જાગેલી ચેતનાને આ પડકાર વજ્રઘાત જેવો લાગે છે. ઓ ગ્રંથિ! તારો દમામ? હવે નહિ રહું, ભેદ્યા સિવાય નહિ રહું. અસહ્ય મૂંઝવણ છે. ચેતનાની અકળ મૂંઝવણ છે. અહીં અશ્રુની ધારા વહે છે. નયનોના નહિ પણ હૃદયનાં એ લોહીનાં આંસુ છે. એ અસહ્ય વેદના છે. સાતમી નારકીની વેદના અને ઘાણીમાં પીલાતા માનવની વેદના, એ વેદના પાસે અતિ અલ્પ છે. અનંત વેદના છે આને, ઈંદ્રના સિંહાસનથી કે અનુતર વિમાનના વૈભવથી એ વેદના નહિ શમે, એ જ સંવેગ છે.
અહો! અસહ્ય છે એ વેદના, અસહ્ય છે આ સંતાપ, અસહ્ય છે આ મૂંઝવણ, અસહ્ય છે આ પીડા અને ચેતનાનો વલોપાત પણ અસહ્ય છે. ચેતનાનું સંવેદન સંગીત બને છે ને એ વેદના વ્યક્ત કરે છે. હું તો શુદ્ધ, ભૂલી ગઈ, હવે શું કરું ? અનંત ઋદ્ધિના સ્વામી વિશ્વ ચૈતન્ય વિના એક ક્ષણ જાય છે તે અનંતકાલ જેવી લાગે છે. આ ચેતનાનો તરફડાટ તે જ વૈરાગ્ય છે.
પ્રબળ પુરુષાર્થ કર્યો પણ ચોકઠું કેમ ભેદાય ? દિવાલો કેમ તૂટે ? ત્યારે જ સહાયની માગણી થાય છે, પોકાર થાય છે - છે કોઈ મારો હાથ પકડીને વિશ્વ ચૈતન્ય પાસે દોરી જાય ? આ ચોકઠામાંથી બહાર કાઢીને મને ત્યાં દોરી જાય? મારી મથામણો, મારા પ્રયત્નો નથી કામમાં આવતા, ત્યારે સત્પુરુષ કહે છે, ‘પ્યારા આવ, તારો હાથ મને સોંપી દે. ચાલ તને દોરી જાઉં. આ ચોકઠું હમણાં જ ભેદાશે. આ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
૧૪૩
www.jainelibrary.org