________________
પ્રકીર્ણક
કોઈ શાસ્ત્રોએ જ્ઞાનને મુકિત કહી છે. પણ એ યથાર્થ નથી. જ્ઞાન ભલે હોય, પણ સાથે સાથે પ્રતિબંધક વિજાતીય તત્ત્વ એટલે આવશ્યક કર્મના દળો પણ ખસી જવાં જોઈએ.
પૂર્વના ઘણાં ઘણાં પુણ્ય કર્યા હશે માટે માનવ દેહ મળ્યો. ઉત્તમ કુળમાં જન્મ મળ્યો. વીતરાગ દેવ મળ્યા. વીતરાગ કથિત ધર્મ મળ્યો. આ તો મહા પુણ્ય છે.
આ બધા સંજોગો શાશ્વત નથી, અનિત્ય છે. નાશવંત છે. મનને એમાંથી કાઢી લેવાનું છે. દેહ છૂટશે ત્યારે તો બધું છૂટશે જ, પણ આસકિત રહી જશે તો ફેર એમાં સપડાશો. માટે દેહ છૂટે તે પહેલા મમત્વનો ત્યાગ કરશો.
મને ઊભી કરેલી આ મુશ્કેલી છે, એક બાજુ મન ભેદ રેખા દોરે છે કે આ દેવ, આ ગુરુ. આ ભેદ રેખા “મને દોરેલી છે અને બરાબર દોરેલી છે.
હવે મનનો બીજો ભાગ એ રેખા ભૂંસી નાખવા કોશિશ કરે છે. એ ભાગ એમ કહે છે. આ રીતે અભેદ ન પ્રગટે. મનના બે ભાગ મટી જાય તો ત્યારે આ ઘટે, એ મનમાં મનથી ન મટે. ભાગ એ જ મનનું જીવન છે માટે. પણ બીજી એક રીત છે. તમને જે ભાવો ઊઠે છે અને જો તમે પકડી શકો તો, અંદરના પ્રેરક પરિબળો કયા છે એ પણ જાણી શકો. એ ઉપરથી કર્મની કેવી અવસ્થા તમારામાં છે તે તમે જાણી શકો.
આપણા મનમાં ભિન્ન ભિન્ન ખ્યાલો છે. ગુરુ, ભગવાન, જ્ઞાની વગેરે, પણ જો સમ્યક સ્વરૂપે પ્રેમ પ્રગટી જાય તો બાળક જેવી અવસ્થા થઈ જાય. ત્યારે એને ગુરુ ચેતના જ સર્વસ્વ અનુભવાય. જેમ એક બાળક સામે “મા” છે. એના માટે તો “મા” બસ, એ જ સર્વસ્વ છે. કારણ એના મનમાં ભાગ નથી પડયા, એનું કારણ મનમાં બીજા પાત્રો નથી આવ્યા, એટલે મનના ભાગ પડયા નથી. પણ એ તો અજ્ઞાન દશા છે. અને આ મનમાં નહિ બને પણ હૃદયમાં જો મન સમાઈ જાય તો આ ઘટે, એટલે પ્રેમનો પ્રવાહ જો પ્રગટે તો ગુરુચેતના જ સર્વસ્વ બને, તો ગુરુના માટે ગુરુએ દેવ, ગુરુ એ બ્રહ્મ એવો અનુભવ થાય. મનના સ્તરે આ થાય તો પ્રાથમિક તૈયારી ગણાય કારણ મનને મનાવવાનો પ્રયત્ન છે એટલે સામે પ્રતિકાર આવવાનો જ.
૧00
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org