Nyayamanjari Part 5

SR No.: 004627
Original Sutra Author: N/A
Author: Nagin J Shah
Publisher: L D Indology Ahmedabad
Publication Year: 1992
Total Pages: 442
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Philosophy
File Size: 22 MB

Page 411

૩૮૪ અનાદિ અવિદ્યાને લીધે એક જ્ઞાન જ ગ્રાહ્ય, ગ્રાહક અને સંવિત્તિના ભેદવાળું જણાય છે રીતે સમાપ્ત થાય છે જ્ઞાનની વિષયકારતા પ્રમેય છે, ગ્રાહકોકારતા પ્રમાણે છે અને સ્વસંવિત્તિ ફળ છે. કહ્યું પણ છે કે જે આભાસ છે તે પ્રમેય છે, ગ્રાહકાકાર પ્રમાણે છે અને સાંવિત્તિ ફળ છે. તેથી ત્રણને પૃથફ કરવામાં આવેલ નથી” [
151. तदिदमनाद्यविद्यावासनाविलासविपर्यासिततत्त्वदर्शनतया ज्ञानमेव ग्राह्यग्राहकसंवित्तिभेदवदिव लक्ष्यते । अविद्याविरतौ तु स्वच्छमेव तत् सम्पद्यते, न किञ्चिद्वेति ।
151. तेथी २६ अविधानी वासनाना प्रभावने साधे तन - विकृत થવાથી આ જ્ઞાન જ જાણે કે ગ્રાહ્ય, ગ્રાહક અને સંવિત્તિના ભેદવાળ' જણાય છે પરંતુ અવિદ્યાની વિરતિ થતાં તે તદ્દન સ્વચ્છ બની જાય છે અથવા તે કંઈ જ બનતું નથી (અર્થાત જેવું તેનું શુદ્ધ સ્વરૂપ છે તેવું જ રહે છે). 152. तदुक्तम्
नान्योऽनुभाव्यो बुद्धयास्ति तस्या नानुभवोऽपरः । ग्राह्यग्राहकवैधुर्यात् स्वयं सैव प्रकाशते ।। [प्रमाणवा० २.३२७] अविभागोऽपि बुद्धयात्मा विपर्यासितदर्शनैः ।
ग्राह्यग्राहकसंवित्तिभेदवानिव लक्ष्यते ॥ [प्रमाणवा० २.३५४] ___152. भाटे । यु छ है 'सायी नु। अनुभाव्य (आय) नथी, सानयी दुहे। અનુભવ (ગ્રાહક) નથી. ગ્રાહ્ય-ગ્રાહક બનેથી રહિત હોવાને કારણે જ્ઞાન પતે જ પ્રકાશે છે'. તથા કહ્યું છે કે “જ્ઞાન અખંડ (૨ ભેદરહિત) હોવા છતાં ભ્રાંત દષ્ટિવાળાએ જ્ઞાનને જાણે કે તે ગ્રાહ્ય, ગ્રાહક અને સંવિત્તિ એ ત્રણ ભેદોવાળ હોય એમ દેખે છે”. [પ્રમાણવા २.३२७,३५४] 153. इत्यर्थरूपरहितं संविन्मात्रां किलेदमिति पश्यन् ।
परिहृत्य दुःखसन्ततिमभयं निर्वाणमाप्नोति ॥ 153. नि०४५ ये हैं अर्थ २हित 4m शान । छ मेम भने। भास हु:સન્તતિને ત્યજીને અભય નિર્વાણને પામે છે.
154. अत्राभिधीयते । न खत्वेक एव बोधात्मा ग्राह्यग्राहकोभयस्वभावो भवितुमर्हति, ग्राह्यग्राहकरूपयोरितरेतरविसदृशत्वेनैकत्र समावेशानुपपत्तेः । तथा हि नीलज्ञानं पीतज्ञानं शुक्लज्ञानमिति नीलपीताद्युपजननापायेऽप्यनुवर्तमानबोधरूपतया ज्ञानं नीलादिविलक्षणमन्वयव्यतिरेकाभ्यामवधार्यते । अपि च ज्ञानमहंकारास्पदमानन्दादिस्वभावं स्वकर्मणि च सव्यापारमिव भविद्भिरभ्युपगतम् , अर्थस्तु नैवमात्मक इति कथमनयोरभेदः ?