________________
૧૪૪ આગમનું દિગ્દર્શન
[ પ્રકરણ સિદ્ધાન્તસ્તવ)માંનાં નીચે મુજબનાં પડ્યો હું શું કરું છું અને સાથે સાથે આના કરતાં પ્રાચીન ઉલ્લેખ છે એમ પ્રશ્ન પૂછું છું –
" निस्सीहं १ कप्प-ववहार २ पंचकप्पो ३ दसासुअखंधो ४ ।
तह महनिसीह ५ एए छच्छेआ जीअकप्पो ६ अ ॥७॥ पंचपरमिट्ठिसामाइयाई आवस्सयं च छच्छेअं । "
આમ અહીં છેયસુત્તની સંખ્યા છની દર્શાવાઈ છે, અને એ મુજબ નિરસી(સી), કપ અને વવહાર, પંચકલ્પ, દસાસુએફબંધ અને મહાનિસીહ એ છ ગ્રન્થ ગણુવી જયકમ્પને તેમજ પંચપરમિટિ (નવકાર), સામાયિય ઈત્યાદિ અંગવાળા આવરસને છ છે(સુત્ત) તરીકે ઉલ્લેખ કરાય છે. ઉપાધ્યાય સમયસુન્દરે વિ. સં. ૧૬૭રમાં રચેલા સામાચારીશતકની મુદ્રિત આવૃત્તિ (પત્ર ૭૬ આ)માં ઉપર મુજબ પદ્ય છપાયાં છે. એ વિચારતાં જણાય છે કે છ છેયસુત્ત ગણુવતી વેળા કપ અને વવહારને બે ભિન્ન ન ગણતાં એક ગણેલ છે, કેમકે જયકપને છેયસુર ગણવાને ગ્રન્થકારનો ઇરાદો હોય એમ લાગે છે. આગળ જતાં તો એ આવસ્મયને પણ છેયસુત્ત તરીકે ઉલ્લેખ કરે છે, અને એ તે ખરેખર વિચારણીય છે.
નિસીહ ( નિશીથ)-આનું બીજું નામ “ આયારપગપ ” (આચારપ્રકલ્પ) છે. શુબ્રિગે લાઈસિગથી રોમન લિપિમાં વવહારની સાથે આ નિસીહ છપાવ્યું હતું. એ ઉપરથી જે. સા. સં. સમિતિએ ઈ. સ. ૧૯૨૩માં પૂનાથી આ “ -વ્યવહાર- નિરાધ-સૂત્રાળિ” એ.
૧ સિદ્ધાન્તાગમસ્તવ (લે. ૯૨)માં આની મોક્ષમાર્ગના દીપક, ઉદ્દાત (ગુરુ પ્રાયશ્ચિત્ત) અને અનુદ્ધાત ( લધુ પ્રાયશ્ચિત્ત)ના આરોપણના આત્મા અને વિવિધ ઉત્સર્ગ અને અપવાદરૂપે સ્તુતિ કરાઈ છે. એની અવસૂરિ (પૃ. ૯૨)માં કહ્યું છે કે નિશીથ એટલે અર્ધ (મધ્ય) રાત્રિ. એના જેવું રહસ્યભૂત અધ્યયન તે “નિશીથ'. ૨ HIL (Vol. II, p. 466)માં Vavahara-und Nisithasutta edited by W. Schubring, Leipzig 1918, AKM XV, દ્વારા નિર્દેશેલ પુસ્તક તે જ આ આવૃત્તિ હોય એમ લાગે છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
