________________
-૧૨
મસિહાન્તઃ સરખા અને પ્રૌઢ
દ્રવ્યકમ' પણ કહે છે. સંસારી જીવના મિથ્યાત્વ, રાગ અને દ્વેષરૂપ - પરિણામ તે એની વિભાવદશા છે અને તે “ભાવકર્મ' છે. -ભાવકર્મ દ્રવ્યકર્મને લોહચુંબકની જેમ પોતાની તરફ આકર્ષ
એને પોતાની સાથે ઓતપ્રેત કરી આત્માની અધોગતિને આમ છે અને તેમ થતાં આત્મા પરેશાન બને છે.
કર્મના શુભ અને અશુભ એમ પણ બે પ્રકારો છે. એને અનુક્રમે “પુણ્ય” અને “પાપ” કહે છે.
પ્ર. પઃ કર્મને સર્વ જીવે સાથે સંબંધ છે?
ઉત્તર : કમને સંબંધ સર્વ જી સાથે નથી. એ સંબંધ કેવળ સંસારી જી સાથે છે અને એમ હેઈ સિદ્ધ - પરમાત્માઓને એની સાથે કંઈ લેવાદેવા નથી – કશું લાગતું • વળગતું નથી, જે કે કાર્પણ વગેરે વગણએ અને સૂક્ષ્મ
એકેન્દ્રિય જી સિદ્ધોના– લેકના અગ્ર ભાગમાં આવેલા સ્થાનમાં પણ છે. એથી તે સૂક્ષ્મ એકેન્દ્રિય રૂપે ત્યાં રહેલા છે એ કાર્મણ વર્ગણાએ ગ્રહણ કરી આત્મસાત્ કરે છે.
પ્ર. ૬ઃ કર્મને સંસારી જીવો સાથે કે સંબંધ છે? આ સંબંધ શું સર્પ અને એના કંચુક વચ્ચેના જેવું છે કે તપાવેલા લેઢાના ગેળા અને અગ્નિના જેવો છે?
૧–ર. આચાર્ય કુન્દકુન્દ સમયસાર (ગા. )માં આને પુત્રલ-કર્મ' કહ્યું છે જયારે ભાવ-કમને “ચેતન-કર્મ' કહ્યું છે. આ પરિભાષાનો ઉપયોગ ન્યાયાચાર્ય યશવિજયગણિએ પિતાની કૃતિ -નામે “ સીમધરસ્વામીની વિનતિરૂપ નયરહસ્યગર્ભિત સવાસે ગાથાનું :તવન (ઢાલ ૩, કડી ૩૫)માં કર્યો છે.
Jain Education International 2010.05 For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
