________________
૨૬૪ કર્મસિધાન્ત : રૂપરેખા અને પ્રૌઢ શ્રખ્યા
બીજા ખંડમાં કર્મબન્ધ કરનાર જીવનું કર્મબંધના ભેદ સહિત નીચે મુજબની અગિયાર પ્રરૂપણાઓ દ્વારા વર્ણન છે–
( ૧ ) સ્વામિત્વ, (૨) કાળ, ( ૩ ) અંતર, ( ૪ ) "ભંગવિચય, ( ૫ ) દ્રવ્ય પ્રમાણુનુગમ, (૬) ક્ષેત્રાનુગમ, ( ૭ ) સ્પનાનુગામ, ( ૮ ) નાના-જીવ-કાળ, ( ૯ ) નાનાજીવ-અંતર, ( ૧૦ ) ભાગાભાગાનુગમ અને ( ૧૧ ) અપબહેવાનુગમ.
આ ખંડમાં એકંદર ૧૫૮૯ સૂત્ર છે જ્યારે મહાબંધ નામને છઠ્ઠો ખંડ એનાથી ઘણું મટે છે. આ અપેક્ષાએ એને શુકબંધ કહ્યો છે કેમકે એમાં બંધનું સ્વરૂપ મહાબંધ સાથે સરખાવતાં સંક્ષેપમાં છે.
આ ખંડમાં માર્ગણાસ્થાનની અંદર ગુરુસ્થાનની અપેક્ષા રાખીને પ્રરૂપણ કરાઈ છે જ્યારે પહેલા ખંડમાં ગુણસ્થાનને અવલંબીને પ્રરૂપણ છે; બાકી વિષય બંનેને સમાન છે.
પ્રારંભમાં ચૌદ માણાઓને લક્ષીને કર્યો જીવ કર્મ બાંધે છે અને કયે બાંધતે નથી એ વિચારાયું છે. અંતમાં ચૂલિકારૂપ મહાદંડક છે.
ત્રીજા ખંડમાં કર્મબંધ સંબંધી વિષયનું બંધક જીવને ઉદેશીને વર્ણન છે. જેમકે કેટલી પ્રકૃતિઓ જીવ ક્યાં સુધી બાંધે છે? કેટલી પ્રકૃતિએને કયા ગુણસ્થાનમાં ઉચ્છેદ થાય
૧. “ભંગ એટલે પ્રભેદ અને વિચય' એટલે વિચારણા. ભિન્ન ભિન્ન માણાઓમાં જીવ રહે છે કે કેમ એ અહીં વિચારાયું છે.
Jain Education International 2010_05 For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
