________________
કામ કરે છે. પુનર્જન્મ અર્થાત્ ફરીથી જન્મ. ફરીથી છે. અને રહેશે જયારે ભૂતકાળમાં અનંતા અરિહંતો ) શબ્દનો અર્થ શું સૂચવે છે ? અર્થાત્ આ જન્મ થઈ ગયા. અનંતા આત્માઓ મોક્ષે ગયા છે. મોક્ષે ( પહેલાં આત્મા બીજા ઘણા જન્મો કરી ચૂક્યો છે, જવાની શરૂઆત ક્યારથી થઈ ? અરિહંત થવાની અને હવે આ જન્મને ફરીથી ધારણ કર્યો છે. માટે શરૂઆત ક્યારથી થઈ? સહુથી પહેલા અરિહંત કોણ છે પુનઃ શબ્દ વાપર્યો છે. Rebirth શબ્દમાં Re પણ થયા હતા ? એ ક્યા અરિહંત હતા ? એમનું શું નામ પુનઃ (ફરીથી) ના અર્થમાં જ વપરાયેલ છે. આ હતું? એ જ પ્રમાણે સહુથી પહેલાં કોણ મોક્ષે ગયું છે જન્મ ધારણ કરનાર કોણ ? આત્મા. આત્મા ન હતું? કયો જીવ પહેલા મોક્ષે ગયો હતો ? એનું શું હોત તો આ જન્મ ફરીથી કોણ ધારણ કરત? નામ હતું? આ બધા પ્રશ્નોના જવાબો જો મળી શકે માટે ક્યારેય પણ ન મરનાર, ને ક્યારેય પણ નષ્ટ તો નવકારનો પણ જવાબ મળી શકે. પરંતુ મોક્ષની ન થનાર એવો આત્મા ફરી ફરીને એક શરીર સિદ્ધશિલાનું ઉદ્ધાટન Opening ceremony છોડીને (મૃત્યુથી) આવે છે અને ફરી નવું શરીર ક્યારેય કોઈનાય હાથે થયું નથી અને ક્યો જીવ પહેલો ધારણ કરે છે, એને આપણે જન્મ કહીએ છીએ. મોક્ષે ગયો એનો જવાબ ક્યારેય મળે તેમ નથી ! જન્મ એટલે આત્માનું ફરીથી નવું શરીર ધારણ માટે જ નવકારની આદિનો જવાબ પણ મળવાનો કરવું, શરીર સાથે નવો સંયોગ એ જન્મ અને નથી. જયારથી અરિહંતો થયા છે ત્યારથી તે શરીર સાથેનો વિયોગ એનું નામ મૃત્યુ. પૂર્વજન્મ- અરિહંતોનું સ્થાન આ નવકાર મહામંત્રમાં રહેલું છે.
એટલે ભૂતકાળમાં થયેલા જન્મો, પુનર્જન્મ- ત્યારથી તે અરિહંતોને જ નવકાર મંત્ર વડે નમસ્કાર \ અથોતુ ફરીથી ધારણ કરાતા જન્મો એને આપણે થતો રહ્યો છે. તે આજ દિવસ સુધી એ જ છે. અને એ પુનર્જન્મ કહીએ છીએ. એ વાત આત્માના જ પ્રમાણે જ્યારથી જીવો મોક્ષે જતા હતા. જે કાળથી' અનુત્પન્ન-અવિનાશીપણાના સિદ્ધાંત ઉપર જીવો સિદ્ધ-બુદ્ધ-મુક્ત થતા હતા, ત્યારથી તે આધારિત છે. જો આત્મા જ નષ્ટ થઈ ગયો હોત, સિદ્ધાત્માઓને આ નવકાર મંત્ર વડે નમસ્કાર થાય કે આત્મા હોત જ નહીં તો ફરીથી આ જન્મ-આ છે. તે આજ દિવસ સુધી થઈ રહ્યા છે. એટલે આ શરીર કોણ ધારણ કરત? માટે આત્માને અનાદિ- સિદ્ધાંતના આધારે નવકાર મહામંત્ર પણ અરિહંતો અનંત નિત્ય શાશ્વત પદાર્થ માનવો પડે છે. અને સિદ્ધો જેટલો જ શાશ્વત છે. જો એમની આદિ
એ જ રીતે સમસ્ત બ્રહ્માંડ. ધર્માસ્તિકાય. મળે તો નવકારની પણ આદિ મળે. 2 અધર્માસ્તિકાય, આકાશ, આત્મા, લોક (ચૌદ અરિહંત અને સિદ્ધોની આદિ નહીં પણ
રાજલોક) આદિ ઘણા પદાર્થો અનાદિ-અનંત- અનાદિ માનવાની વાત ગળે ઉતરે છે, પણ નવકાર | નિત્ય-શાશ્વતા છે, અવિનાશી છે. અનંત કાળ મહામંત્રની અનાદિતા માનવાની વાત ગળે ઉતરતી સુધી પણ નિત્ય રહેનારા છે. ક્યારેય નષ્ટ થનારા નથી. એ કેમ બેસે ? તો પછી શું આપણે એમ માનવું
કે જે કાળે અરિહંતો-સિદ્ધો હતા, કે થયા હતા ત્યારે એ જ પ્રમાણે નવકાર મહામંત્ર પણ નિત્ય- એમને નમસ્કાર કરવાની ક્રિયા જ ન હતી ? એમને શાશ્વત અવિનાશી છે. ક્યારેય પણ નષ્ટ થનાર નમસ્કાર જ નહોતા કરાતા ? શું કોઈ નમસ્કાર કરનાર નથી. ચૌદ રાજલોક રૂપ સમસ્ત બ્રહ્માંડમાં નવકાર જ ન હતા? એનો મતલબ તે વખતે બીજા જીવો કોઈ મહામંત્ર સદાય સર્વત્ર મરાતો-આરાધાતો રહ્યો હતા જ નહીં? અને જો બીજા જીવો કોઈ જ ન હતા
તે નથી
૪૫
Jain Education International 2010_03
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org