________________
માટે સંભળાવે છે. મુનિ શ્રી માંગલિકનો પાઠ તો હોઈ શકે, પરંતુ આખરે તો એમ કહી જ શકાય કે) , સહુ માટે એકસરખો બોલે છે. પરંતુ આપણને તે દરેક વ્યક્તિ સુખ, શાન્તિ, આનંદ મેળવવાના સંદર્ભ પ્રત્યેની જુદી જુદી ભાવના મુજબ ફળ પણ આશયથી જ કોઈ પણ પ્રવૃત્તિ કરે છે. કારણ કે દુ:ખી અલગ અલગ પ્રકારનું મળે છે. માંગલિક તો કોઈને પણ પ્રિય નથી જ. હમણાં દુઃખનો અનુભવ સાંભળવામાં શ્રોતાઓની ભિન્ન ભિન્ન અપેક્ષાઓ થાય તેવી પ્રવૃત્તિ વ્યક્તિ કરતી હોય તો પણ તેના) હોય છે. ‘' એટલા માટે સાંભળે છે કે માંગલિક પરિણામે લાંબાગાળાનું કે કાયમનું સુખ મેળવવાની સાંભળીને દુકાન ખોલવી છે. જેથી વેચાણ વધીને ધારણાથી જ! દા.ત., વિદ્યાર્થી હમણાં ટી.વી. જોવાનું છે નફો વધુ થાય. ‘વ’ ની આજે કોલેજની વાર્ષિક બંધ કરીને, પિકનિક પ્રવાસ ટાળીને, મિત્રોને મળવાનું છે પરીક્ષા છે તો માંગલિક સાંભળીને પરીક્ષા બંધ કરીને, રાત્રે ઉજાગરા કરીને, ભોજનમાં કાપ | આપવાથી પેપર સારાં જાય માટે તે માંગલિક મૂકીને આવાં દુ:ખ વેઠીને હમણાં પરીક્ષાની તૈયારી સાંભળવા આવ્યો છે. ‘’ હમણાં જ લગ્નવિધિ માટે સખત વાંચે છે તે એટલા જ માટે કે ઉચ્ચ ક્લાસથી પતાવીને બન્ને નવદંપતી માંગલિક સાંભળવા ડિગ્રી મળી જાય તો સારી સર્વિસ મળવાનું શક્ય બનતાં આવ્યાં છે. કેમકે માંગલિકના પ્રતાપે લગ્નજીવનનું ભાવિ જિંદગી સુખચેનમાં ગાળી શકાય. સુખ મેળવવા નૂતન પ્રસ્થાન સુખશાન્તિભર્યું નીવડશે એવી અંગેની માનવીની સમજ બે પ્રકારની છે : (૧) ઘણો ( તેમની શ્રદ્ધા છે. આ રીતે નવકાર જાપમાં દરેકની મોટી માનવસમૂહ એમ માને છે કે, ધનની પ્રાપ્તિથી, પોતપોતાની મનોકામનાઓ હોય છે.
પાંચે ઈદ્રિયના વિષયોની સામગ્રી વિપુલ પ્રમાણમાં (૮) ઉપરના સાતે પ્રકારમાં સંકલનાથી મેળવીને એશ આરામ અને સુખચેનથી જીવી શકાય. જોઈએ તો નવકાર જાપ તેના આરાધકની કશુંક ટૂંકમાં ઐહિક સંપત્તિથી તે સુખી થવા ચાહે છે. એટલે ( મેળવવાની કોઈ ને કોઈ પ્રકારની જે ઐહિક ધર્મના પાયા પર કે અધર્મ કરીને પણ કોઈપણ રીતે કામનાઓ હોય છે તે બધુ-સંક્ષેપમાં કહીએ તો “અર્થ કામ' મેળવવા તે ચાહે છે. આવો વર્ગ (
અર્થ અને કામ’ બન્ને મેળવી આપે છે. આ રીતે નવકારમંત્રના જાપનું મહત્વ એટલા માટે આંકે છે કે ' મંત્રજાપનું એક કાર્ય માનવીની એષણાઓ, તેની આરાધનાથી તેમને અર્થ-ધન, કામ-એટલે કે મનોકામનાઓ પૂરી કરવાનું છે. આઠમા પ્રકારમાં વિવિધ કામનાની પૂર્તિ - જેમ કે અનુકૂળ પત્ની, ' નવકારનો આરાધક કોઈ એષણા કે કશુંક મેળવવા આજ્ઞાંકિત પુત્રો... વગેરે જીવનમાં પ્રાપ્ત થાય. ( કે કોઈ દુન્યવી લાભના હેતુથી તેની ઉપાસના નથી નવકારજાપનો પુણ્યપ્રભાવ આ બધું મેળવી આપે છે કરતો. પરંતુ તેથી ઊલટું પોતે બધી ઈચ્છાઓ માટે નવકારમંત્રા ઈષ્ટલાભ આપનાર હોઈ તેનું શું એષણાથી મુક્ત બની જાય તેવી વીતરાગદશાની, આરાધન અત્યંત મહત્વનું છે એમ તેઓ સ્વીકારે છે. મોહવિજયની કક્ષાની પ્રાપ્તિ માટે નવકારજાપની તેમના માટે નવકારમંત્ર તેમની વિવિધ કામનાઓને ( આરાધના કરે છે. અને તેને તે પણ નવકારમંત્રની પરિપૂર્ણ કરનાર હોઈ આદરણીય બને છે. | આરાધનાથી હાંસલ થાય જ છે.
(૨) તો બીજા પ્રકારના માનવસમૂહના વર્ગને ' માનવીની પ્રવૃત્તિ પાછળ કોઈ ને કોઈ હેતુ એવી સમજ છે કે આ જગતમાં પંચેન્દ્રિયના હોય છે. કહ્યું છે કે પ્રયોજન વિના તો મૂર્ખ માણસ વિષયોપભોગની વિપુલ સામગ્રી પ્રાપ્ત થાય, બધા પણ કાંઈ પ્રવૃતિ કરતો નથી. પ્રયોજનમનુદિગ્ય પ્રકારની દુન્યવી અનુકૂળતા મળે તો પણ તેથી સુખી (મન્ટોડપિ ન પ્રવર્તતે. પ્રવૃત્તિ પાછળ વિવિધ હેતુ થઈ શકાય તેમ નથી કારણ કે આ તમામ સામગ્રીનું
૧૪૩
Jain Education International 2010_03
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org