________________
૧૫૪
દેદા શાહ
નાંદુરી નગરીની ગણિકા નાગિની દેવી માત્ર રૂપ યૌવનથી પ્રસિદ્ધ નહોતી પરંતુ નૃત્ય, કલા અને ગમે તેવા પુરુષને પરવશ બનાવવામાં પણ કુશળ હતી. તેનું વય માત્ર ત્રીસ વર્ષનું હતું પરંતુ રૂપ યૌવન જાળવવાનું જેને પરંપરાનું જ્ઞાન મળેલું હોય છે તેવી નાગિની તે કલામાં પણ નિર્ણત હતી. ગમે તેવો ચકેર નિરીક્ષક અથવા ચિકિત્સક અથવા માનસશાસ્ત્રી અથવા કલાકાર નાગિનીને જોઈને કઈ પણ રીતે એમ ન કહી શકે કે આ રૂપવતી નારી વીસ વર્ષથી મોટી હશે !
- નાગિની છેલ્લા પાંચ વર્ષથી માતાનું અવસાન થતાં ભવ્ય ભવનની રવામિની બની ગઈ હતી. તેના ગણિકા ભવનમાં વીસથી વધારે ગણિકાઓ અને સાઠથી વધારે દાસીઓ, ચાલીસ જેટલા સેવકે કામ કરતા હતા. નાગિની પાસે બહુ વિશાળ ધનભંડાર નહોતે. કારણ કે તેની માતાની માતાએ બે કરેડ સેનૈયા પિતાના એક પ્રેમીને આપી દીધા હતા અને તે પાછા મળી શક્યા નહોતા. જયારે નાગિનીની માતા એટલી આકર્ષક નહતી છતાં તે કામશાસ્ત્રમાં નિષ્ણાત હતી અને પિતાને ખર્ચ સુખથી કાઢતી હતી. તેમણે નાગિની ત્રણ વર્ષની હતી ત્યારે વંચાતી લીધી હતી. તેનું બાલ સ્વરૂપ જોઈને તેની કિંમત એક હજાર સોનીયા આપી હતી અને તે પાંચ વર્ષની થઈ ત્યારથી તેને નૃત્ય, સંગીત અને અન્ય કલાઓમાં તૈયાર કરવા માંડી હતી. તે જ્યારે સેળ વરસની થઈ ત્યારે તેણે સંગીત, નૃત્ય, કામશાસ્ત્ર, શંગાર શાસ્ત્ર, કાવ્ય, ભાષા, વ્યાકરણ વગેરેને સરસ અભ્યાસ કર્યો હતો, તેનું મૂળ નામ શું હતું તે લગભગ કેઈ ને યાદ રહ્યું નહોતું પણ તેની માતાએ તેનું નામ નાગિની રાખ્યું હતું. કારણ કે તે અતિ કમળ, તેજસ્વિની અને સુંદર હતી.
સોળ વર્ષની વય થઈ એટલે નાગિની દેવીનાં રૂપની કવિતાઓ વિલાસપ્રિય વર્ગમાં રમતી થઈ એટલું જ નહિ પણ તેના રૂપની સૌરભ સમગ્ર માલવ પ્રદેશમાં પ્રસરી ગઈ.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
