________________
પ્રસરવા લાગ્યો. સુમંગલા ને સુનંદા એમાં ઉત્સાહભેર ભાગ લેવા લાગ્યાં. કુમારના અન્ય સાથીઓ પણ પોતાની સાથે લાવેલા ગૃહઅગ્નિ વડે જંગલોના માર્ગ સ્વચ્છ ને ગુફાઓ માનવને રહેવાને અનુકૂળ બનાવવા લાગ્યા.
“જલદી કરોઆ વનપ્રદેશને નિર્ભય બનાવો, ને માનવકુળો વસાવો.” કુમારે આદેશ કાઢ્યો, ને દેવી સુમંગલાની આગેવાની નીચે પાર્થચરો વનપ્રદેશને સાફ કરવા માંડ્યા.
મધ્યપ્રદેશમાં એક મોટો યજ્ઞ રચવામાં આવ્યો, ને એમાં ગૃહ-અગ્નિને સ્થાપન કરી પ્રજ્વલિત કરવામાં આવ્યો. એનો ધુમાડો બધે પ્રસરી ગયો, ને જંગલનાં પ્રાણીઓ ચીસેચીસ પાડતાં નાસવા માંડ્યાં. ભયંકરમાં ભયંકર સામનાથી જેઓ લેશમાત્ર અચકતા નહોતા, તેઓ સામાન્ય એવી ધૂણીથી નાસવા લાગ્યા. કેટલાક જીવ તો આ પ્રકારની ગંધથી ખૂબ જ બીધેલા હતા, કારણ કે આ વનમાં જ્યારે જ્યારે દાવાગ્નિ લાગતો ત્યારે આ જ રીતની ગંધ હવામાં ભરાઈને આવતી. હાથીઓનાં ટોળાં ચીસેચીસ નાખતાં ભયંકર કચ્ચરઘાણ વાળતાં ચાલ્યાં જતાં હતાં. ભયંકર વાઘનાં ટોળાં ભયભરી ગર્જનાઓથી પોતાનું વનસ્થળ તજતાં હતાં. ખંધા ચિત્તા ને દીપડા પણ જમીન સાથે પેટ ઘસતી ચાલ છોડીને ભાગવા લાગ્યા.
દેવી સુમંગલાની નેતાગીરી નીચે પશુઓને એક જ માર્ગે જવા દેવામાં આવતાં પણ જે પશુઓ જવાને બદલે ત્યાં જ ભયભીત બનીને ચક્કર લગાવ્યા કરતાં, તેમને દેવીના પાર્શ્વચરો હાંકીને એક વાડાની અંદર લઈ જતા, આ વાડો જંગલનાં મોટાં ઝાડનાં થડ, કાંટાળા વેલાઓ ને છોડવાઓનો બનાવવામાં આવ્યો હતો. જોતજોતામાં પશુઓનો મોટો સમૂહ એમાં એકઠો થઈ ગયો. પ્રારંભમાં તો વનવાસી માનવોની જેમ તેઓ એકબીજાની સાથે ખૂબ બાખડ્યાં, પણ ઘણાં તો તરત શાંત થઈ હળીમળી ગયાં, એકબીજાની શિંગડીઓ ઘસી પ્રેમ પ્રદર્શિત કરવા લાગ્યાં.
કેટલાંક પ્રાણી જીવનના અંત સુધી ન હળ્યાં, ન મળ્યાં, ન ચારો લે કે ન પાણી લે !
કુમારે કહ્યું, “એ એકલવાયું જીવન જીવનારાં પ્રાણીઓને એમને માર્ગે જવા દો. સમાજજીવન અને માનવમૈત્રી એમને દુષ્કર છે.”
વાડામાંથી એવાં પશુઓને છોડી દેવામાં આવ્યાં. હવે પેલી ધૂમ્રમય હવા ઓછી થઈ ગઈ હતી. તેઓ નિરાંતે બખોલમાં છુપાવા ચાલ્યા ગયાં. શેષ ૭૨ ભગવાન ઋષભદેવ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org