________________
થોડોઘણો આપભોગ આપ્યા વગર શાસન ન નભી શકે. બહુ માણસોનું હિત ને બહુ માણસોનું સુખ એ શાસનનો સિદ્ધાંત છે. થોડી વ્યક્તિઓએ આમાં તપ કરવું પડે.
પૃથ્વીનાથ ઋષભદેવના શાસન માટે કોણ આપભોગ ન આપે ? વિરોધ શમી ગયો. ભરતના શાસનમાં દુષ્ટોને દંડ અને શિષ્ટોનું પાલન થવા લાગ્યું. એમ ઘણા દિવસો વીતી ગયા. કાર્યમાં મગ્ન ભરતને અત્યારે સિંહાસન અને આયુધશાળા સિવાય બીજો વિચાર કરવાની પણ ફુરસદ નહોતી, છતાં એના મનોદેશમાં સોહામણી સુંદરી સદા તાજી હતી. એના સ્મરણમાત્રથી એનો ઉલ્લાસ વધતો. એની એક શાબાશી માટે એ સદા ઝંખ્યા કરતો. એને મળવાની તાલાવેલી અને સદા સંતાપ્યા કરતી.
આજે વળી અચાનક ભેટો થઈ ગયો.
એક સુંદર જળાશયને કિનારે, પાણીમાં પોતાનો પડછાયો જોતી સુંદરી ઊભી હતી. તાજું કટિસ્નાન કરીને એકમાત્ર વલ્કલ પહેરી, એ પોતાના ઘનશ્યામ કેશને સૂર્યના તાપમાં સૂકવી રહી હતી. એની સુગઠિત ને સુલલિત દેહયષ્ટિ ખુલ્લી હતી. ચંપાના ફૂલ જેવા મુખ પર તાજાં જલકણ મોતીની શોભા પેદા કરતાં હતાં. એના સુદીર્ઘ હાથ એક વેલીની કૂંપળોથી વીંટાયેલા હતા. હાથમાં એક મોટું ડાંડલીવાળું કમળ લઈને પાણીમાં ધુમાવતી એ ચંચળ માછલીઓ સાથે રમી રહી હતી.
અચાનક પાણીમાં એક પડછાયો દેખાયો. સૂર્યના જેવા તેજસ્વી મુખનું એમાં પ્રતિબિંબ પડ્યું. સુંદરીએ એથી કંઈ આશ્ચર્ય વ્યક્ત ન કર્યું; આવનાર વ્યક્તિને જોવા પોતાની સુંદર ગ્રીવા પણ ન ફેરવી. પૂર્વવત્ માછલીઓની સાથે રમ્યા કર્યું.
“ઓ અભિમાનિની ! જરા પાછળ તો જો !” ભરતે પાછળથી આવી એની સુરેખ ગ્રીવા ગ્રહીને પોતાના તરફ ફેરવતાં કહ્યું.
?
“શું જોઉં ? તને આજ કંઈ નવો નીરખ્યો છે?'' સુંદરીએ મદભર્યાં લોચન અર્ધખુલ્લાં ને અર્ધબીડેલાં રાખી કહ્યું.
શું જવાબ આપવો એ ભરતને ન સૂઝ્યું, એ અનિમેષ નયને સુંદરીને નીરખી રહ્યો. સુંદરીની કમલ જેવી આંખોમાં વિશુદ્ધિ સાથે ચંચળતા હતી. એના ભરેલા ગાલ ૫૨ વિલાસ વિરાજેલો હતા. એના કપાળ પર સત્તા હતી. એના અર્ધખુલ્લા હોઠ પર આજ્ઞા હતી. એના નાના ઘાટીલા વક્ષસ્થળ પર
સુંદરી અને ભરત * ૨૧૫
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org