Bhagavana Rushabhdeva

SR No.: 004519
Original Sutra Author: N/A
Author: Jaybhikkhu
Publisher: Jaybhikkhu Sahitya Trust
Publication Year: 2008
Total Pages: 330
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & History
File Size: 14 MB

Page 189

છતી સમૃદ્ધિએ રાજાએ તો તપ કરવાનું છે, સંયમ જાળવવાનો છે. એ તપ ને સંયમ જ્યાં સુધી એની પાસે હોય ત્યાં સુધી પ્રજાએ પ્રેમભાવે અર્પલી સંપત્તિનો એ સ્વામી છે. તપ અને સંયમ વગરનો રાજા, પ્રજા – ભાગનો પોતાના માટે ઉપભોગ કરે તે રાજા એ રાજા નથી, ભિખારીનો પણ ભિખારી છે : એ ભાગ લેતો નથી, પણ ભીખ લે છે. સામાન્ય ભિખારી તો એક ઘેર હાથ પ્રસારી પેટ ભરી લે છે, જ્યારે આ ભિખારી તો ઘેર ઘેર નિર્લજ્જતાથી હાથ પ્રસારતો ફરે છે, છતાં એ નિર્લજ્જનું પેટ ભરાતું નથી!
માનવ-ઉદ્ધારનું કાર્ય આપણે ચાલુ રાખવાનું છે. પ્રજા રાજાને મદદ આપે, રાજા પ્રજાને રક્ષણ આપે – બંનેનો આ ધર્મ સાથે છે. સરિતાઓના તટ પર કુળોની રચના કરો. જ્યાંની ભૂમિ અનુકૂળ અન્ન આપતી રહે ત્યાં નગરો વસાવો. ગામની રચના કરો. ઘેર ઘેર અનિની સ્થાપના કરજો. ગોકુળની રક્ષા કરજો. કૃષિને સ્વીકારજો. વૃષભની પૂજા કરજો. તમારું કદી અકલ્યાણ નહીં થાય.”
રાજા વૃષભદેવે પોતાની નજર દૂર દૂર સુધી વિસ્તરેલ જનસમૂહ પર ઠેરવી. આખો સમૂહ મંત્રમુગ્ધ બનીને બેઠો હતો. તેઓએ પોતાના રાજા માટે ગર્વભરી મુદ્રા ધારણ કરેલી હતી. થોડી વાર શાન્ત રહીને પ્રથમ રાજાપૃથ્વીનાથ બની રહેલા વૃષભદેવે પુનઃ કહ્યું :
* તw: શીતઃ પ્રજ્ઞા રાજ્ઞા પ્રમુરસ્ત તતો નૃપઃ |
“આટલા વિશાળ સમૂહને માટે વ્યવસ્થાની ખૂબ આવશ્યકતા છે. વ્યવસ્થા વિનાનો ગમે તેટલો મોટો વિશાળ સમૂહ દોરડાથી બાંધ્યા વિનાના ઘાસના ભારાની જેમ વેરવિખેર થઈ નાશ પામે છે. છૂટાં છૂટાં ફૂલ એક સૂત્રનું નિયમન સ્વીકારી હારનું સ્વરૂપ પામે છે, હૃદય પર બિરાજવાનો અધિકાર ધારણ કરે છે; તેમ આ નવી વ્યવસ્થા દ્વારા તમે તમારી ઇચ્છાનુરૂપ કાર્ય સ્વીકારી સમાજને ઉપયોગી બનો. મેં આપેલી કળાઓ તમારે પરંપરાથી જાળવવાની છે, ને તેમાં વિકાસ સાધવાનો છે, આ માટે આખા સમાજને હુ ત્રણ વિભાગમાં વહેંચવા ઇચ્છું છું :
“દેવયશ અને સુયોધની જેમ શસ્ત્ર વાપરવાના જેઓ શોખીન છે, જેઓ સાહસી છે, અવિશ્રાંત પ્રવાસના શોખીન છે, જેઓની નસોમાં ઉગ્રતાનું લોહી વહી રહ્યું છે, તેઓનો એક વર્ગ જુદો કરું છું. એ વર્ગ ક્ષત્રિય કહેવાશે. એ વર્ગે ધનુર્વિદ્યા, શસ્ત્રવિદ્યાનો વિકાસ સાધવાનો રહેશે. અને જ્યાં અન્યાય ૧૭૦ ભગવાન ઋષભદેવ